Aðrar upplýsingar
Kyn / Fæðingarár heimildarmanns
Kona (1960)
Ártal
Sent dags: 04.12.2020
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2020-3-40
Staður
Núverandi sveitarfélag: Dalvíkurbyggð, Dalvíkurbyggð
Spurningaskrá / Svör
Gerði fjölskylda þín laufabrauð á æskuárum þínum? Ef svo er, hverjir á heimilinu tóku þátt? Komu aðrir að laufabrauðsgerðinni en heimilisfólkið? Hverjir, ef svo er?
Já alltaf og mikið. Það tóku allir þátt, nema ungabörn sem gátu það ekki sökum aldurs . Ef einhverjir voru gestkomandi þá tóku þeir þátt líka.
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Bara á heimilinu.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Svarfaðardalur. Foreldrar minir ólust bæði upp við laufabrauðsgerð. úr Svarfaðardal og Skagafirði Viðurvíkursveit.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Já. Uppskriftin sem ég nota er frá langömmu minni. Útskurður ekki eins metnaðarfullur og var. Ég hef hins vegar smakkað keypt laufabrauð. Sem likist laufabrauði en er ekki bragðgott.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Hef alltaf gert laufabrauð. Á mínu heimili eftir að eg fór að búa sjálf. Stundum með móður minni meðan hún var á lífi.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Já, börnum og barnabörnum og stundum með systrum mínum og þeirra fjölskyldum.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Alltaf gert laufabrauð.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Fyrri hluti jólaföstu og helgi. Stundum gert nokkrar kökur fyrir þorrablót.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
Stendur i stað. Yngra fólk finnst útbreiðsla of mikil vinna og margir farnir að kaupa tilbúið.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Þurft ad gera 2xsvar til að börn og barnabörn gætu fengið að prófa. 8 manns i öðru holli og 10 í hinu.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Ég sé um það.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Bý til deigið sjálf.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Hvítt hveiti , salt,sykur, lyftiduft,smjör og mjólk. Kúmen i hluta.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Ja, kvennaverk deig og útbreiðsla. Búin að vera ad þjálfa karlkyn í útbreiðslu.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Hrærivél, pott. Kökukefli. Kleinujárn, pottlok til ad skera eftir. Skurðarbretti, hnífa, laufabrauðsjárn, pappír. Pressa
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Nei ég á þau öll.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Þrennan er vinsæl. Upphafsstafir i eigin nöfnum og bara allskonar.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Ég vil nostra en það er minn stíll. En ég vil að hver geri eins og hann vill.
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Nei, en kúmenkökur verða aldrei eins fallega útskornar.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Já ég nota hníf meira.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Amma mín og pabbi.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Já allir nema ungabörn.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Pott, feiti, gafflar til að snúa við, bretti og lok til að pressa kökuna heita.
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Nei.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Jurtafeiti og tólg.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Pressað staflað a diska og kælt. Yfir nótt.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Geymi þad i 30 ára bandakassa vafið í smjörpappir.
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Allir eins og þeir vilja.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
150 kökur- 1 að breiða- Tekur ca 10-12 tima.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Nei.
Já alltaf og mikið. Það tóku allir þátt, nema ungabörn sem gátu það ekki sökum aldurs . Ef einhverjir voru gestkomandi þá tóku þeir þátt líka.
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Bara á heimilinu.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Svarfaðardalur. Foreldrar minir ólust bæði upp við laufabrauðsgerð. úr Svarfaðardal og Skagafirði Viðurvíkursveit.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Já. Uppskriftin sem ég nota er frá langömmu minni. Útskurður ekki eins metnaðarfullur og var. Ég hef hins vegar smakkað keypt laufabrauð. Sem likist laufabrauði en er ekki bragðgott.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Hef alltaf gert laufabrauð. Á mínu heimili eftir að eg fór að búa sjálf. Stundum með móður minni meðan hún var á lífi.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Já, börnum og barnabörnum og stundum með systrum mínum og þeirra fjölskyldum.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Alltaf gert laufabrauð.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Fyrri hluti jólaföstu og helgi. Stundum gert nokkrar kökur fyrir þorrablót.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
Stendur i stað. Yngra fólk finnst útbreiðsla of mikil vinna og margir farnir að kaupa tilbúið.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Þurft ad gera 2xsvar til að börn og barnabörn gætu fengið að prófa. 8 manns i öðru holli og 10 í hinu.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Ég sé um það.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Bý til deigið sjálf.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Hvítt hveiti , salt,sykur, lyftiduft,smjör og mjólk. Kúmen i hluta.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Ja, kvennaverk deig og útbreiðsla. Búin að vera ad þjálfa karlkyn í útbreiðslu.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Hrærivél, pott. Kökukefli. Kleinujárn, pottlok til ad skera eftir. Skurðarbretti, hnífa, laufabrauðsjárn, pappír. Pressa
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Nei ég á þau öll.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Þrennan er vinsæl. Upphafsstafir i eigin nöfnum og bara allskonar.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Ég vil nostra en það er minn stíll. En ég vil að hver geri eins og hann vill.
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Nei, en kúmenkökur verða aldrei eins fallega útskornar.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Já ég nota hníf meira.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Amma mín og pabbi.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Já allir nema ungabörn.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Pott, feiti, gafflar til að snúa við, bretti og lok til að pressa kökuna heita.
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Nei.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Jurtafeiti og tólg.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Pressað staflað a diska og kælt. Yfir nótt.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Geymi þad i 30 ára bandakassa vafið í smjörpappir.
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Allir eins og þeir vilja.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
150 kökur- 1 að breiða- Tekur ca 10-12 tima.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Nei.
Spurningaskrá
Aðfangategund
Efnisorð / Heiti