Aðalstræti um 1870
1885 - 1942
Varðveitt hjá
Borgarsögusafn Reykjavíkur
Málverk eftir Jón Helgason: Aðalstræti um 1870. Sjúkrahús bæjarins er við enda götunnar. Olíulitir á lérefti.
Stærð: 29,2 x 39,5 sm. Stærð með ramma: 37 x 47 sm.
Myndefni: Horft suður Aðalstræti, skömmu fyrir 1870. Stóra húsið til hægri var reist af Robert Tærgesen kaupmanni árið 1855 og stendur það enn, hýsir nú Veiðarfæraverslunina Geysi (Aðalstræti 2). Við hlið þess er gamla faktorshús Sunchenbergs, fyrsta kaupmannsins í Reykjavík (Aðalstræti 2). Bæði þessi hús voru um þessar mundir komin í eigu Valdimars Fischers kaupmanns (sem Fischersund er kennt við). Þar næst er íbúðarhús Þórðar Jónassens dómstjóra (Aðalstræti 6), því næst Hákonsenshús (Aðalstræti 8), þá gamla Biskupsstofan (Aðalstræti 10) en húsið sem snýr gafli í götuna er hús Jóns Guðmundssonar Þjóðólfsritstjóra. Tvílyfta húsið fyrir enda götunnar er Sjúkrahúsið (Hospitalið). Upphaflega var það reist sem Klúbbhús um 1850. Húsið gekk undir nafninu Okakerið vegna lögunar þaksins. Lága húsið, fremst á myndinni til vinstri, er svokallað Norska hús (Aðalstræti 3), reist upphaflega 1786 af Kahr, kaupmanni í Björgvin. Fyrir sunnan Austurstræti er annað langt hús sem gekk undir nafninu Svínastían því að þar voru veitingastofur Jörgensens (Almenningur, Káetan og Svínastían) og oft sukksamt í þeim (Austurstræti 2). Yfir það sér í gafl Landsprentsmiðjunnar (Aðalstræti 9).
Ferill, saga: Reykjavíkurborg eignaðist rúmlega hundrað Reykjavíkurmyndir Jóns Helgasonar árið 1945. Myndasafnið má telja upphafið að minjasafni Reykjavíkur og eru ómetanlegar heimildir um sögu borgarinnar.
Æviágrip: Jón Helgason biskup var fæddur 21. júní 1866 að Görðum á Álftanesi. Tveggja ára gamall fluttist hann til Reykjavíkur ásamt foreldrum sínum, þeim Helga Hálfdánarsyni prestaskólakennara og Þórhildi Tómasdóttur. Að loknu stúdentsprófi 1866 sigldi hann til Kaupmannahafnar til guðfræðináms. Meðfram náminu fylgdi hann ráðleggingum föður síns og kynnti sér fagrar bókmenntir. Jafnframt segir Jón í ævisögu sinni: "En svo var annað, sem ég var sérstaklega hneigður fyrir og hafði verið það frá æsku, sem ég nú varði mörgum tómstundum til að iðka, en það var dráttlist. Mjög snemma Hafnarveru minnar hafði ég tekið að venja komur mínar á myndasöfn borgarinnar ... Þetta varð aftur til þess, að hjá mér vaknaði löngun til þess að fá tilsögn í dráttlist hjá góðum kennara og þar kom, að ég keypti mér tilsögn hjá norskum málara ... Louis Moe að nafni. ... Er mér óhætt að segja, að ég hefi aldrei iðrast þeirrar tafar frá lestrinum, sem af þessu leiddi, því að þótt mig aldrei hafi dreymt neina listamannsdrauma, þá hefir þetta dráttlistar-sýsl mitt búið mér fjölda ánægjustunda á ævinni, þótt aldrei yrði úr því annað en hjáverka-sýsl viðvanings.’’ Árin líða, Jón lýkur námi og flytur til Íslands. Gerðist hann fyrst kennari í prestaskólanum en var síðan kosinn biskup árið 1917. Meðfram störfum sínum gaf hann sér iðulega tíma til að teikna og mála. Hann dregur upp nákvæmar myndir af Reykjavík og kirkjum landsins. Lítið hefur verið skrifað um myndir Jóns Helgasonar og kannski hefur fólk hneigst til að líta á þær sem sagnfræðilegar heimildir fyrst og fremst. Jón Helgason lést í Reykjavík árið 1942 eftir langt og farsælt ævistarf.
Aðrar upplýsingar
Titill
Sérheiti: Aðalstræti um 1870
Ártal
1885 - 1942
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: ÁBS-2819
Stærð
76.5 x 60 x 4 cm
Lengd: 76.5 Breidd: 60 Hæð: 4 cm
Staður
Staður: Aðalstræti 2, 101-Reykjavík, Reykjavíkurborg
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Kjörgripir
Efnisorð / Heiti
Heimildir
Reykjavíkurmyndir Jóns Helgasonar. 1, Gamli miðbærinn. Guðjón Friðriksson tók saman. Árbæjarsafn, Íslandsmyndir. Reykjavík 1990.
Mappa; ÁBS 2807-ÁBS 2855. Jón Helgason.
Margrét Hallgrímsdóttir. „Kveðja frá Árbæjarsafni.“ Reykjavíkurmyndir Jóns Helgasonar. 1, Gamli miðbærinn. Guðjón Friðriksson tók saman. Árbæjarsafn, Íslandsmyndir. Reykjavík 1990.Reykjavík 1990. Árbæjarsafn, Íslandsmyndir. Reykjavík 1990.
Mappa; Myndir.
María Karen Sigurðardóttir. Sýningarskrá. (Ljósrit). Sýning Lækjargötu. Árbæjarsafn 1998.
Skjalasafn Árbæjarsafns um Jón Helgason.
Upprunastaður
64°8'54.6"N 21°56'30.1"W