Til baka í leit
Veistu meira?

Hljóðfæri

1830 - 1880
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Strokhljóðfæri (bogastrokið strengjahljóðfæri) sem á erlendum málum heitir psalmodikon, psalmodicon eða salmodikon. Það er eins konar langspil en frumstæðara og einfaldara. Smíði þess byggir á lögun langspils, monochord og hummels (sænsks hljóðfæris). Talið er að psalmodikon hafi fyrst verið smíðað seint á 18. öld eða snemma á 19. öld í Svíþjóð og það náði nokkurri útbreiðslu í Skandinavíu á fyrri hluta 19. aldar. Hljóðfærið var alþýðuhljóðfæri, það var einfalt, bæði smíði þess og leikur á það, og því var ætlað að auðvelda tónlistarflutning í fátækari kirkjum og skólum. Það var fyrst og fremst hugsað til undirleiks við sálmasöng (eins og nafnið gefur til kynna). Hljóðfærunum fækkaði eftir því sem fleiri kirkjur söfnuðu fé til orgelkaupa og smám saman hurfu þau eftir því sem leið á tuttugustu öldina. Þegar spilað var á psalmodikon var hljóðfærið látið liggja á borði. Hljóðfærið er 84,8 cm langt, 9 cm breitt, jafnbreitt til beggja enda, og 3,8 cm hátt, það er hljómkassinn sjálfur, sem er holur að innan, lokaður á öllum hliðum. Á kassanum ofanverðum er eitt hringlaga hljómop. Ofan á kassann eru tónbil mörkuð með málmteinum eða þráðum (þverböndum) sem festir eru á álímda fjöl (gripbretti). Við hlið fjalarinnar hefur verið strikaður kvarði með tölustöfum. Á hljóðfærinu er aðeins einn strengur. Hann er festur í annan endann en hefur slitnað og er laus frá stilliskrúfunni (stillipinnanum) sem er í hinum endanum. Strengurinn gæti verið upprunalegur. Laust bustarlaga tréstykki fylgir, til að setja undir strenginn og gegnir sama hlutverki og fiðlustóll á fiðlu. Með hljóðfærinu fylgja tvær lausar stikur úr tré, málaðar gular og á þær skrifaðir kvarðar merktir með tölustöfum. Við spilun voru þær lagðar ofan á hljóðfærið við hlið tónbilalistans (gripbrettisins) og þannig mátti stýra hvaða tónhæð ætti að nota. Tölustafirnir voru einnig ætlaðir til að auðvelda þeim að spila sem ekki kunnu að lesa nótur. Önnur stikan er 59,4 cm löng, um 4,7 cm breið og 0,3 cm þykk. Hin stikan er 57,6 cm löng, um 4,7 cm breið og 0,3 cm þykk. Með hljóðfærinu fylgir leiðarvísir (Þjms. 2012-62-2) með lýsingu og „nótum“ sem eru tölusetningar. Gefendur fngu þetta hljóðfæri hjá gamalli konu sem hafði fengið það frá Önnu Þórhallsdóttur söngkonu en hún spilaði á langspil. Á miða sem fylgir stendur: Langspil eig. Inga María Magnúsdóttir (f. 1932) frá föður sínum Magnúsi Jónssyni sem fæddur var árið 1893 í Haugesund í Noregi. Langspilið fengið frá Önnu Þórhallsdóttur sem einhverju sinn kom með það á trésmíðaverkstæði M.J. á Vatnsstíg 10 í Reykjavik.

Aðrar upplýsingar

Ártal
1830 - 1880
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2012-62-1
Stærð
84.8 x 9 x 3.8 cm Lengd: 84.8 Breidd: 9 Hæð: 3.8 cm
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Hljóðfæri