Til baka í leit
Veistu meira?

Blíðfari

1920
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Ólafur Bergsveinsson bóndi og bátasmiður í Hvallátrum á Breiðafirði smíðaði Blíðfara um 1920 fyrir Kristinn Indriðason, bónda á Skarði á Skarðsströnd. (Upplýsingar Georgs B. Ólafssonar). Blíðfari er áttæringur og var upphaflega með gaffalsiglingu. Hann er tjargaður að utan og innan nema efsta borðið sem var málað. Listinn utan á því var í öðrum lit. Sums staðar þekktist að hafa efsta borðið grænt en listann hvítann. (Upplýsingar Georgs B. Ólafssonar). Gert var við bátinn, á fimmta áratugnum að öllum líkindum, fjarlægður hástokkurinn og öll ræði. Eftir þetta var borðstokkurinn flatur að ofan eins og tíðkaðist á flutningaskipum eða bringingabátum og nótabátum. Aðalsteinn Aðalsteinsson í Hvallátrum smíðaði Blíðfara upp. Blíðfari var mest notaður við heyflutninga en einnig voru fluttar á honum skepnur, fé í eyjar og stundum trippi eða folöld. Mun hann hafa tekið 88 sátur. (Upplýsingar Bogu Kristinsdóttur). Þegar að mestu var hætt að nota segl á Blíðfara, líklega um 1930, var hann dreginn af litlum vélbáti. Fyrst af Björgu en síðar Björgvin sem nú er kominn í eigu Sjóminjasafns Íslands. Vorið 1950 var rifið húsið í Rauðseyjum og timbrið úr því flutt í Skarðsstöð á Blíðfara. Mun það hafa verið síðasta ferð hans. Úr timbrinu var reist húsið sem nú er á Manheimum á Skarðsströnd. (Upplýsingar Bogu Kristinsdóttur). Mastrið af Blíðfara er enn til á Skarði en er brotið. Vantar á það um 1 m. Brotið gæti verið til ennþá. Kristinn Jónsson bóndi á Skarði I ætlar að leita að því og koma öllu mastrinu á bíl suður. Hefur hann góð orð um að leita að gögnum um bátinn og senda Sjóminjasafninu. Ólafur Magnús Sturlaugsson, bóndi í Akureyjum á Skarðsströnd, lét Ólaf í Látrum smíða fyrir sig stóran áttæring sem hann kallaði Skrauta. Skrauti var smíðaður 1914. (Skorið spjald með þessu ártali var á  kinnung bátsins að aftan, og annað spjald með nafni Skrauta á hinum kinnungnum). Haust nokkurt, líklega 1923, fór botnplanki í Skrauta og fékk Ólafur þá lánaðan Blíðfara til þess að koma fé sínu til slátrunar í Skarðsstöð. Sigvaldi Indriðason á Skarði sigldi bátnum til Akureyja en í för var mágur Ólafs, Guðmundur Gunnarsson bóndi á Tindum, en hann var alþekktur hagyrðingur. Guðmundur orti eftirfarandi vísu á leiðinni (upplýsingar Bogu Kristinsdóttur): Blítt þér vaggar báturinn á brjóstum Ránar meyja nú Blíðfari í fyrsta sinn á ferð til Akureyja. Á heimleið úr Skarðsstöð að kvöldi sama dags, með slátrið, lentu þeir Ólafur í slæmu veðri. Var þá ákveðið að gista um nóttina í Ólafseyjum, í eyðibænum þar, enda komið undir kvöld. Með Ólafi voru Georg Breiðfjörð sonur hans og Guðmundur Gunnarsson. Kastaði Guðmundur fram þessari stöku í ferðinni: Blíðfari er besta skip býst ég síst að kafni vel útbúið voðarhrip vænu undir nafni. Hér er vísunni breytt til þess að hún rími og standi í hljóðstöfum. Heimildamaður, Georg B. Ólafsson, man vísuna þannig: Blíðfari er besta skip / ætla ég síst að kafni / vel útbúið voðardýr / með vænu undir nafni. Blíðfari er sagður hafa verið "farsæll og góður bátur". (Upplýsingar Bogu Kristinsdóttur). Aldrei var sett vél í hann og hætt að nota að mestu eftir að Skarðverjar hættu heyskap í Ólafseyjum. Kristján Eldjárn mun hafa tekið slides myndir af Blíðfara árið 1963 og eru þær varðveittar í Þjóðminjasafninu. Ágúst Ólafur Georgsson tók einnig slides myndir af bátnum og eru þær í myndasafni Sjóminjasafns Íslands. Þór Magnússon þjóðminjavörður segir þetta um Blíðfara á minnisblöðum sínum: Blíðfari. Þjms. 21.2.1991. Brann 1993. Var lengi á Skarði, og virðist Blíðfaranafn hafa verið lengi þar á bátnum. Kristinn á Skarði hefur lengi talað um það, að safnið tæki hann, og haustið 1990 voru menn frá Vita- og hafnamálast. að vinna þar og ætluðu að taka hann suður, ásamt bátnum, sem Þorbergur smíðaði og þar er. Blíðfara smíðaði Ólafur í Látrum um 1920 og var hann síðasta skipið, sem hann smíðaði, en reyndar mun Aðalsteinn sonur hans hafa átt meiri þátt í smíðinni. Var til viðgerðar í Flatey um eða eftir 1950 og fékk þá góða viðgerð. Vel má vera, að hann sé enn við lýði á Skarði, segir Eysteinn Gíslason í Skáleyjum í bréfi 29/12 1972. - Og það var víst rétt. Kom suður 15. febr. 1991, settur í Vesturvör í Kópavogi. Blíðfari mun hafa verið smíðaður nær 1920 en 1910, því að Eysteinn í Skáleyjum þekkti mann, sem kom ungur til Ólafs er hann og þeir feðgar voru að smíða Blíðfara, en 1910, sem ég hafði áður heyrt að væri smíðaár hans, var sá maður kornungur og það gat ekki komið heim og saman. Hið sama sagði Kristinn á Skarði við mig 23/2 1991, hann kvað afa sinn hafa byrjað að búa á Skarði 1 1913 og einhvers staðar ætti hann afsal fyrir Blíðfara, og hélt hann einnig, að það gæti verið nærri 1920. Aðalsteinn Aðalsteinsson frá Hvallátrum hr. til mín 11.3.1991 og sagði, að Blíðfari hefði verið smíðaður 1920-21. Ólafur, sem var afi Aðalst. byrjaði að smíða hann en veiktist og fékk ekki haldið áfram smíðinni svo Aðalsteinn, sonur Ólafs og faðir Aðalsteins Aðalsteinssonar, lauk við hann og taldi Aðalsteinn, að faðir sinn hefði átt meiri þátt í smíðinni en afi sinn. Hann var smíðaður fyrir Kristinn á Skarði. Bar honum saman við Eystein í Skáleyjum, að hann hefði verið til viðgerðar í Flatey um 1950. Um Blíðfara, sjá bréf frá Eysteini G. Gíslasyni í Skáleyjum, ds. 8/3 1991. Aðalsteinn Valdimarsson frá Hvallátrum, sonur Valdimars bónda þar, gerði við skipið ásmat Aðalsteini Aðalsteinsyni í Flatey um 1950. Ólafur Guðmundsson frá Flatey, bróðir Jóhanns Salbergs Guðmundssonar sýslumanns, sagði mér einu sinni, að Blíðfari hefði verið einhver fallegasti báturinn, sem Ólafur Bergsveinsson smíðaði. Lagði að mér að varðveita hann. 18. maí 2021. Blíðfari varð eldi að bráð þegar bátaskýli Þjóðminjasafns Íslands í Vesturvör 14, Kópavogi, brann árið 1993. (ÞB).

Aðrar upplýsingar

Titill
Sérheiti: Blíðfari
Ártal
1920
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: Sms Safnnúmer B: 1991-35
Staður
Staður: Skarð 1, 371-Búðardal, Dalabyggð
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Sjóminjasafn (SMS) Undirskrá: Bátaskrá
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Árabátur
Heimildir
Heimildamaður: Georg Breiðfjörð Ólafsson, Silfurgötu 13, Stykkishólmi. Munnlegar upplýsingar 19. febrúar 1991. Georg er sonur Ólafs M.Sturlaugssonar bónda í Akureyjum á Skarðsströnd. Heimildarmaður: Boga Kristinsdóttir, Skarði II (Manheimum), Dalasýslu. Munnlegar upplýsingar 6. mars 1991 og apríl 1991. Boga er dóttir Kristins Indriðasonar bónda á Skarði I á Skarðsströnd. Minnisblöð Þórs Magnússonar þjóðminjavarðar um Blíðfara. Í Þjóðminjasafni Íslands.

Upprunastaður

65°16'48.9"N 22°18'44.1"W