Til baka í leit
Veistu meira?

Björgvin

1938
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Þorbergur Ólafsson skrifaði grein um bátinn í tímaritið Breiðfirðing 1992 með heitinu: Vélbáturinn Björgvin frá Skarði á Skarðsströnd. Þar (bls. 119) birtist mynd af svo kölluðum Fjarðarbáti, sem Þórbergur smíðaði einnig, og var nákvæmlega eins og Björgvin. Í upphafi árs 1938 fór Þorbergur að búa sig undir smíði bátsins. Átti hann að verða allmiklu stærri en bátarnir þrír sem hann hafði áður smíðað í Gufudalssveit, eða lítið sexmannafar með vél. Þessi vélbátastærð þótti þá henta vel við ferðir og flutninga um Breiðafjörð. Þorbergur fékk leyfi til að taka módel af bát af á Stað á Reykjanesi, en hann var smíðaður í Hvallátrum um 1930-34. Efnið í módelin er var aðallega kassafjalir en heimskreppan var þá í hámarki. Áttu þær að duga í framstefnismódel og afturstefnismódel fyrir skrúfu, þrjú miðmódel þversum yfir bátinn, eitt miðskips og hin nokkuð fyrir framan og aftan miðju. Venja var þá í Látrum að byggja upp aftur og framenda eftir auganu og setja sperringa á milli umfaranna í stjórnborðs- og bakborðssíðu því vélbátarnir þurftu að vera breiðari og burðarmeiri til endanna en seglbátarnir. Lagið á endunum var þess vegna nokkuð breytilegt. Í þá daga tíðkaðist ekki að nota teikningar við bátasmíði. Þorbergur segir að allmikil vinna hafi verið að handhefla og handsaga allt timbrið sem fór í Björgvin. Um vorið 1938 var hann langt kominn með smíðina. En sökum þess að Þorbergur var ekki búinn að fá neinn kaupanda að bátnum fékkst hann við önnur störf um sumarið. Um haustið, þegar Þorbergur vann við að stækka fjárhús fyrir bróður sinn, komu Jens Nikulásson, bóndi í Sviðnum, og Kristinn Indriðason, bóndi á Skarði á Skarðsströnd, að finna hann. Jens hafði áður komið að skoða bátinn og sagt Kristni frá honum. Fyrri báta Þorbergs hafði Jens einnig skoðað og þótt þeir hafa  mikla sjóhæfni. Varð það niðurstaðan að Kristinn mundi kaupa bátinn. Þorbergur lauk svo við smíði Björgvins fyrir áramót 1938. Á útmánuðum 1939 sótti Kristinn bátinn. Hafði hann með sér Jens í Sviðnum ásamt hópi manna til draga bátinn til sjávar enda var það ógreiðfær leið með svo stórt skip. Þorbergur var þá í Hvallátrum að smíða samskonar vélbát fyrir Óskar Þórðarson, bónda í Firði í Múlasveit, en fékkst meðfram við önnur störf. Árni Einarsson, mikill hagleiksmaður í Flatey á Breiðafirði, setti vél í Skarðsbátinn og var það glóðarhaus af tegundinni Bolinder. Hann setti einnig vél í Fjarðarbátinn. Björgvin var heimilisbátur á Skarði eitthvað fram yfir 1960 en síðan notaður sem eftirbátur í nokkur ár. Hann var hafður til ýmissa ferða í Skarðseyjar, s.s. eggja- og dúntekju, í selafar, og lítils háttar við fiskveiðar. Þá var Björgvin látinn draga flutningabátinn Blíðfara frá Skarði er á þurfti að halda, síðast vorið 1950. Björgvin var gefinn Sjóminjasafni Íslands í gegnum síma 16.11.1991. Áður hafði Ágúst Ólafur Georgsson skoðað bátinn. Þór Magnússon þjóðminjavörður segir þetta um bátinn á minnisblaði: Björgvin Trillubátur, sem Þorbergur Ólafsson frá Hallsteinsnesi smíðaði og hefur lengst verið á Skarði á Skarðsströnd. Var með Bolinder-glóðarhausvél, sem enn er til. Sm. veturinn 1937-8 á Hallsteinsnesi í bænum sem Þórður Jónsson br. Ara Arnalds byggði. 4. bátur Þorbergs. Seldi Kristni bátinn er hann var að verða búinn með hann. Vélin sett í síðar, en smíðaður fyrir vél. hún sett í í Flatey. Sexmannafar e. þeirri stærð sem Lúðvík gefur upp (lítið sexmannafar). 4. bátur Þorbergs. 1. fór að Borg, 2. Hallsteinsnessbátur, 3. Brekkubátur, sm. fyrir Andrég á Brekku, fauk í roki, hann er í safni Egils á Hnjóti. E. Þorb. Ól. 23/2 ´93. Kristinn sagði, að báturinn hefði verið kallaður Björgvin eftir hinum bátnum, Björgu. - Þorbergur kallaði hann aðeins Skarðsbátinn, enda hafði hann ekkert af honum að segja eftir að hann seldi hann.   18. maí 2021. Blíðfari varð eldi að bráð þegar bátaskýli Þjóðminjasafns Íslands í Vesturvör 14, Kópavogi, brann árið 1993. (ÞB).  

Aðrar upplýsingar

Titill
Sérheiti: Björgvin
Ártal
1938
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: Sms Safnnúmer B: 1991-36
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Sjóminjasafn (SMS) Undirskrá: Bátaskrá
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Vélbátur
Heimildir
Þorbergur Ólafsson, 1992. Vélbáturinn Björgvin frá Skarði á Skarðsströnd. Breiðfirðingur, tímarit Breiðfirðingafélagsins 1992, bls. 112-119. Reykjavík. Minnisblað Þórs Magnúsonar þjóðminjavarðar um Björgvin. Í Þjóðminjasafni.