Gosflaska

1975 - 1985

Varðveitt hjá

Gosflaska, tóm, utan af Coca Cola gosdrykk. Flaskan er úr glæru gleri og tekur einn líter. Slíkar flöskur gengu undir heitinu „risakók“. Á flöskunni er skrúftappi úr áli með rauðum stöfum. Á flöskuna er vörumerkið prentað með hvítum stöfum og er það eldri gerð þessara gosflaska. Síðar var áprentunin í rauðum og hvítum lit (sjá Þjms. 2010-32-21). Gosdrykkurinn kom fyrst á markaði í Bandaríkjunum á 9. áratug 19. aldar en er nú seldur í flestum löndum heims, og er eitt þekktasta vörumerki í heiminum. Lögun flöskunnar var sérstaklega hönnuð fyrir Coca Cola, til að aðgreina drykkinn frá öðrum gosdrykkjum og kom fyrst á markað árið 1915. Eftirfarandi upplýsingar er að finna á heimasíðu Vífilfells: „Á árum síðari heimstyrjaldarinnar gerði Björn Ólafsson, stórkaupmaður, samning við The Coca-Cola Company um stofnun verksmiðju á Íslandi, og 1.júní 1942 tók verksmiðjan Vífilfell til starfa að Haga við Hofsvallagötu í Reykjavík, sem einkaframleiðandi Coca-Cola á Íslandi. Í fyrstu voru starfsmenn 14 og framleiðslan 12.000 flöskur á dag, í einni vélasamstæðu [...]. Drykknum var strax svo vel tekið að 1949 voru keyptar nýjar vélar, sem gátu afkastað 24.000 flöskum á dag. Enn varð að auka við afkastagetuna og 1958 voru framleiddar 58.000 flöskur í dagvinnu. Þá voru starfsmenn orðnir 60, en 1967, þegar verksmiðjan var 25 ára, voru þeir orðnir 73. Árið 1972 var svo komið að unnið var allan sólarhringinn í gömlu verksmiðjunni að Haga. Árið 1973 urðu tímamót er framleiðslan flutti í nýtt og stærra húsnæði að Stuðlahálsi 1. Skrifstofurnar voru þó ennþá að Haga allt til ársins 1992. Nýja verksmiðjan að Stuðlahálsi var búin nýtísku vélum [...] sem gátu framleitt allt að 140.000 flöskur á dagvakt. Fram til ársins 1974 var eingöngu fyllt á 0,19 og 0,3 ltr. glerflöskur en árið 1975 kom 1 lítra glerflaskan, eða „risinn“ eins og hún var oft kölluð á markað og jókst þá salan umtalsvert. Mestu breytingar í langan tíma áttu sér stað sumarið 1985 en þá hófst áfylling á 1,5ltr. plastflöskum. Neytendur tóku þessari nýjung mjög vel og fljótlega hvarf „risinn“ af sjónvarsviðinu en í staðinn bættust 0,5 og 2 ltr. plastflöskurnar í hópinn.“ Flaskan er heil og í mjög góðu ástandi. Gripirnir nr. Þjms. 2010-32 eru allir úr búi Jóhanns Hákonarsonar bifreiðastjóra (f. 1919, d. 1980) og Ragnhildar Sigurðardóttur húsmóður (f. 1921, d. 2008) sem bjuggu í Eskihlíð 13 í Reykjavík. Það var dóttir þeirra, Grímheiður Freyja Jóhannsdóttir, og bræður hennar sem afhentu gripina til safnsins, úr dánarbúi foreldra sinna. Freyja Hlíðkvist Ómarsdóttir og Lilja Árnadóttir, starfsmenn í munasafni Þjóðminjasafnsins, sóttu gripina á heimili þeirra Jóhanns og Ragnhildar í Eskihlíð 13. Einnig voru nokkrar ljósmyndir úr dánarbúi þeirra sem skráðar voru í Ljósmyndasafn Íslands.