Reksleggja

900 - 1000

Varðveitt hjá

„Reksleggja“ Gests Oddleifssonar, vegur 10 3/4 pund, hún er sú fornlegasta sleggja sem eg hefi nokkurntíman séð, í annann enda er hún með dygrum skalla ferhyrndum sem er mjög uppbarinn: hinn endinn er meir lagaðr sem munni og er miklu mjórri, enn er þó eins uppbarinn, og hefi eg ekki séð neina sleggju þannig lagaða. Sleggjan er með riðpollum svo djúpum sem básar voru, og augað á sleggjunni er svo stórt, að koma má inn fjórum stórum karlmannsfíngrum eða stóra kvenhönd. Þeimmegin á sleggjunni sem mjórri endinn er, er klofið úr henni ákaflega stórt stykki nær helmingurinn af þeim enda, og all nær inn í mitt anga, og synist sárið þar sem þetta er brotið úr vera fullkomlega eins fornlegt, stegginn er nú 9 þuml. á leingd. Þeir menn sem sem nákvæmlegast hafa sagt mér frá um sleggjuna, segja með rökum að hún hafi fundist í smiðjutótt Gests Oddleifssonar sem eg gróf og rannsakaði í sumar 1889: þannig segir t.d. Jakob Atanasiusarson í Gerði á Barðaströnd, að sézt hafi á sleggjuna nálagt reksteininum í smiðjutóttinni, og menn hafi fyrst haldið að það væri rauðleitr steinn, þangað til að menn fóru að pófa, Jakob er greindr mað og fróð, og hefi eg frá honum fleiri ritaðar gamlar sagnir og upplysingar. Að öðru leyti veit eg ekki enn glögt hvað sá hét, er fann slegguna enn get fengið að vita það síðar: enn svo mikið er víst, að sleggjan fanst fyrir 30 - 40 árum. Til frekari sönnunar um aldr sleggjunnar, er það að segja: 1.að eptir útliti gæti hún vel verið eldri en frá tíð Gests, eða síðasta hluta 10 aldar, þar má færa mörg rök fyrir, bæði af því sem hér hefir fundist og í hverju sem eg hefi í höndum myndir af. 2. smiðjutóttin var ein af þeim fornlegustu tóttum er eg hefi seð, og hefi eg þar nóg til samanburðar, því eg hefi ransakað svo hundruðum skiptir af tóttum, og um sumar þær elstu veit eg með vissu af vorum meku sögum, að þær eru ingri enn frá þeim eða þeim tíma: í smiðju tóttinni fann eg og aflinn, steðjuþróna, reksteininn, kolaösku, gjall, og smiðju móinn úr aflinum , og fl. 3. tóttin er enn í dag kölluð og hefir verið frá ómunatíð: smiðjutótt Gests Oddleifssonar, og væri næsta undarlegt að það nafn hefði ver uppfundið á seinni tímum, þar til vantr allar orsakir ef hann hefði aldrei átt þar smiðju, og það svo afar langann veg frá Haga, tóttin stendr og í svokallaðri mörk sem Hagakirkja á og hefir átt það menn vita, og sem enginn má nota nema með leifi kirkjunnar eða Þorsteins, þar eru og mörg örnefni kend við smiðjuna sem alt bendir á fornt: það er og nærsta líklegt, að Gestr hafi haft þar rauðablástr inn í þeim afarmikla skögi, enn enginn skógr í Haga. Sjá hér um : Rannsókn á Brjánslæk og um Barðaströnd, frá 3 auguzt til 9 s. m. 1889, handrit: sbr. og Kålund I.bl.548. að vísu er nú tóft þessi ekki nefn í sögum, enn það yrði örðugt viðfangs, að renga alt það sem ekki er í sögum nefnt sem fundist hefir og er frá 10 öld, þar gæti eg margt til nefnt, enn þegjandi vottrinn lígr sért.

Aðrar upplýsingar

Gestur hinn spaki Oddleifsson, Notandi
Gefandi: Sigurborg Ólafsdóttir

Ártal

900 - 1000

Safnnúmer

Safnnúmer A: 3300 Safnnúmer B: 1889-115

Stærð

9 x 25.7 x 7.5 cm 4900 g Lengd: 9 Breidd: 25.7 Hæð: 7.5 cm

Staður

Staður: Smiðjuskógur, Vesturbyggð

Sýningartexti

Forn reksleggja sem járn hefur verið rekið (barið) með í smiðju. Fundin um 1850 í tóft, sem í munnmælum var kölluð „smiðjutóft Gests Oddleifssonar“, í Smiðjukleifum við Þingmannaá í Vatnsfirði á Barðaströnd. Gestur hinn spaki bjó í Haga á Barðaströnd síðla á 10. og í upphafi 11. aldar og herma munnmæli að hann hafi átt rauðasmiðju sína á þessum stað, þ.e. brætt þar mýrarrauða til járngerðar. Tóftin var könnuð síðla á 19. öld og var þar greinilega smiðja, en óvíst er hins vegar um áreiðanleik sagnarinnar sem og um aldur sleggjunnar, en hún er greinilega forn. 3300 Forn reksleggja sem járn hefur verið rekið (barið) með í smiðju. Fundin um 1850 í tóft, sem í munnmælum var kölluð „smiðjutóft Gests Oddleifssonar“, í Smiðjukleifum við Þingmannaá í Vatnsfirði á Barðaströnd. Gestur hinn spaki bjó í Haga á Barðaströnd síðla á 10. og í upphafi 11. aldar og herma munnmæli að hann hafi átt rauðasmiðju sína á þessum stað, þ.e. brætt þar mýrarrauða til járngerðar. Tóftin var könnuð síðla á 19. öld og var þar greinilega smiðja, en óvíst er hins vegar um áreiðanleik sagnarinnar sem og um aldur sleggjunnar, en hún er greinilega forn. 3300 Spjaldtexti: Reksleggja sem járn var rekið með, barið heitt, í smiðju. Fundin um 1859 í tóft sem var kölluð smiðjutóft Gests Oddleifssonar í Vatnsfirði á Barðaströnd. Gestur hinn spaki bjó í Haga þar skammt frá á 10. og 11. öld og segja munnmæli að hann hafi átt smiðju sína þarna. Sledgehammer for hammering hot iron, found in 1859 at a site known as Gestur Oddleifsson’s smithy in the West Fjords. Gestur “the Wise” lived at nearby Hagi and local tradition claims that this was his smithy.

Aðfangategund

Munir

Undirskrár

Undirskrá: Fundaskrá Undirskrá: Fundaskrá_Lausafundir

Efnisorð / Heiti

Efnisorð: Reksleggja
Myndefni: Sleggjuhaus

Heimildir

Kålund, Kr.: Bidrag til en historisk-topografisk beskrivelse af Island I. Kmh. 1879. Bls. 548. (Ísl. þýð.: Íslenskir sögustaðir I. Rvk. 1984). Sigurður Vigfússon. "Smiðja Gests Oddleifssonar". Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1893. Rvk 1893, bls. 5-7. Þorkell Jóhannesson. "Járngerð." Iðnsaga Íslands II. Reykjavík 1943, bls. 40-58. Þór Magnússon: "Málmsmíðar. Gripir til gagns og prýði." Hlutavelta tímans. Menningararfur á Þjóðminjasafni. Rvk. 2004, bls. 302-311. Reksleggja sjá bls. 306.