Teikning, listræn
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Dies restantes, blað
með blýantsmyndum, 54 cm að l., 43,3 cm að br. Á blaðinu eru alls 7 myndir,
1 fyrir hvern dag vikunnar, þ.e. síðustu vikunnar fyrir jól, er frí skólapilta
hófst, og er síðasta myndin frá Þorláksmessu og nær yfir blaðið þvert,
en hinar eru í 2 röðum ofan við. Ofan við þær standa nöfn vikudaganna á
latínu og er þriðjudagur fyrstur, Dies Martis. Á þeirri mynd sést fjöllót,
snævi þakið landslag með tunglsljósi af hálfum, vaxandi mána. Til hægri
sér niður í dal með reisulegum kirkjustað, en frá vinstri inn á myndina
koma jólasveinar á skíðum af fjöllum ofan og stefna til byggða. Önnur mynd
er miðvikudagur, Dies Mercurii. Þar sést jólasveinninn Gluggagægir vera
að gægsjast inn um glugga í svefnherbergi með barni í rúmi, en kona stendur
náttklædd á miðju gólfi og virðist á henni fát nokkuð. Þriðja mynd er fimmtudagur,
Dies Veneris. Sést þar Menntaskólinn frá Lækjargötu, snjór er og tunglsljós,
en á skólahliðinu situr jólasveinn undir kvenmanni prúðbúnum og fer vel
á með þeim, enda stendur Amor á hliðhorninu og miðar að þeim ör af boga.
Fimmta mynd er laugardagur, Dies Saturni. Eru þar jólasveinar tveir og
draga tjöld frá sviði til að hnýsast í það, sem á bak við er að gerast,
en þar koma í ljós dansandi karlar og konur, samkvæmisbúin. Sjötta mynd
er sunnudagur, Dies Solis. Sjást þar jólasveinar fara á fjöll aftur, lausfóta,
en hver með sína mey við hönd og eru allkátir. Tunglsljós er og fullur
máni, og neðst stendur skrifað: Eadem noete accidit, ut esset luna plena!
Þá er sjöunda mynd, sem er annars eðlis en hinar. Hún er neðst og nær yfir
blaðið þvert. Hið eiginlega svið myndarinnar takmarkast þó af 2 jóniskum
súlum, en utan við þær eru vinstra megin 2 jólabörn með kerti, en hægra
megin jólatré og Gleðileg jól yfir báðum myndunum. Yfir aðalmyndinni er
bogi milli súlnanna og nær hann nokkuð upp á laugardagsmyndina. Á boganum
stendur: Messa sancti Thorlaci, enda sýnir myndin Þorláksmessuhóf 6. bekkinga
Menntaskólans í Reykjavík 1912 (stúdentar 1913). Er þar sýnd drykkjuveizla
með venjulegum ummerkjum og á að vera hægt að þekkja allmarga af bekkjarfélögunum.
Lengst til vinstri situr við borð Jón Dúason, síðar dr. juris, og krossar
sig með vandlætingarsvip, því að hann var jafnan bindindismaður mikill
á vín og tóbak. Andspænis honum situr Jón Sveinsson (Nasor). Fyrir miðju
sitja aðrir tveir við borð, vinstra megin Ragnar Kvaran, síðar prestur
í Vesturheimi. Bak við hann rambar með glas og flösku Erlendur Þórðarson,
síðar prestur í Odda, en lengst til hægri situr undir borði sínu Eiríkur
Albertsson, seinna prestur á Hesti og dr. theol. Líklega hafa fleiri átt
að vera þekkjanlegir t.d. Páll Skúlason, síðar ritstjóri.* - Mynd þessa
teiknaði Erlendur Þórðarson, samkvæmt góðum og gömlum skólasið. Þegar vika
var til jólafrísins, var einhver snjall teiknari í 6. bekk fenginn til
að teikna myndir, eina fyrir hvern dag, sem eftir var, dies restantes.
Voru síðan myndirnar hengdar upp á áberandi stað í skólastofunni, t.d.
við töfluna og strikað yfir mynd eftir mynd, eftir því sem dagarnir liðu.
Þegar séra Erlendur og félagar hans voru í 6. bekk, létu þeir rektor, Steingrím
Thorsteinsson, afhjúpa myndir þessar. Varð hann þá undrandi og sagði: Nei,
þarna er Jakob, þ.e. myndin af Jakob Einarssyni. Þóttu teikningarnar svo
góðar, að piltar tímdu ekki að afmá þær, og hafa þær svo varðveitzt. Séra
Erlendur heldur, að þetta sé í síðasta sinn, sem teiknaðir hafi verið Dies
restantes, en næst á undan sér hafi Laufey Valdimarsdóttir teiknað þá.
*Undir myndinni stendur: Valete studia, ad Bacclium camus!
Aðrar upplýsingar
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: 13074
Safnnúmer B: 1942-127
Stærð
54 x 43.3 x 0 cm
Lengd: 54 Breidd: 43.3 Hæð: 0 cm
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Teikning, listræn