Skaftkola
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Lítil ausa eða eysill úr móleitum steini, 22 sm. að lengd: illa telgd og óvönduð að sjá, skaptið apturmjótt, blaðið ílangt og brotið stórt stykki framan af barminum: sárið er nýlegt að sjá og virðist næst að halda, að þetta hafi brotnað af ógætilegri meðferð í upptektinni. Gripirnir nr. 4306 - 10 fundust vorið 1896 á bænum Skriðu í Fljótsdal, er þar var verið að grafa fyrir undirstöðum að búrvegg í hinni fornu bæjarrúst, sem er orðin ákaflega þykk: rúmum 2 álnum fyrir neðan gólfið í húsi því (eldhúsi), sem þar var áður, kom niður á trédrumba og borðstubba, en undir þeim var gulhvítt, rakt, límkent jarðlag, er var hér um bil 3 stungur að þykt, áður kom á fasta möl. Þá er betur var að gáð, var þar stór gryfja ferhyrnd, 10 fet á annan veginn og 11 fet á hinn og rúm 3 fet að dýpt, vandlega hlaðin úr óhöggnu grjóti, límd með mósteypu og sléttuð inan og stendur hleðslan alveg óhögguð að því er séð varð: botnin í gröfinni er hörð smáskriða og virðist leirlag eða mólag vera ofan á því: úr suðurhorni grafarinnar lá lokræsi mikið og hafiði orðið vart við það áður undir bænum. Í þremur hornum þessarar gryfju voru digrar, sívalar stoðir og tvær í miðju (eitt horn gryfjunnar var ekki kannað): þvertré lá milli stoðanna í miðju gryfjunnar og borð þaðan út til enda hennar og hafa þar að líkindum verið önnur þvertré á hornstoðunum til að halda uppi borða endunum. Þessi gryfja var nær full af hinu hvítleita efni (nr. 4306), en þó var töluvert blandað mold og ýmsum óþverra, sem í það hefir fallið, er borðin yfir því fúnuðu og féllu niður í gryfjuna. Þar niðri í var kökkurinn (nr. 4307), en við aðra stoðina við hliðvegg gryfjunnar var beinaruslið, sem af er sýnishorn í nr. 4308, og virðist eigi hafa verið þar upphaflega, heldur fallið inn síðar: undir fjölunum nokkurn veginn í miðri gröfinni fannst steinausan (nr. 4310), en ofan á fjölunum voru tætlur þær af vefnaði, sem nú eru í nr. 4309. - Það er varla efamál, að hvítleita efnið er leifar af mjólkurmat einhvers konar, helst skyri, og hefir gryfjan verið höfð til þess að gera upp og geyma í henni matinn til vetrarins, en ræsið út úr henni haft til þess að geta ræstað hana vel innan og til að veita burt vatni, ef upp í hana kynni að koma. Þessi gryfja með sínum útbúnaði er mesta mannvirki þessa kyns, (sjá lýsingu eptir gefanda gripanna í Árbók 1897, bls 22 - 24), sem til þessa tíma hefir fundist hér á landi, svo að sögur fari af, því að allar aðrar gryfjur hafa verið óhlaðnar og miklu minni.
Aðrar upplýsingar
Gefandi: Jón Jónsson
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: 4310
Safnnúmer B: 1896-88
Stærð
22 x 0 cm
Lengd: 22 cm
Staður
Staður: Skriðuklaustur, Skriða, 701-Egilsstöðum, Fljótsdalshreppur
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Fundaskrá
Undirskrá: Fundaskrá_Lausafundir
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Skaftkola
Upprunastaður
65°2'27.2"N 14°57'9.1"W