Saumavél

Varðveitt hjá

Úr aðfangabók: Cathinka Sigfússon, Reykjavík: Saumamaskína stigin, af mjög gamalli gerð. Hún er á ferhyrndu borði úr hnotuviði, 52 x 36 cm að stærð, hornin íbjúg. Hæð borðsins frá gólfi er 72 cm. Fótur vélarinnar er úr steypu járni og er að neðan tengdur þríhyrndri járngrind með fótum undir hverju horni. Undir borðinu er lítil skúffa og í spólur, skyttur, nálar o.fl. Yfir vélina er hvelft kassa og læst með lykli, en gamaldags tvinnakefli stendur á vélinni. Í fætinum er og komið fyrir hjóli á ás, hjólsveif og stigi og liggur reim af þessu hjóli upp í gegnum borðið og yfir hjól á sjálfri vélinni. Hún stendur á plötu, sem er 12 x 18,5 cm að stærð og hæð vélarinnar af plötunni er aðeins 10 cm, enda er vélin mjög lítil. Gerðin virðist öll vera fremur einföld. Á henni sést ekkert verksmiðjumerki annað en talan 1121 undir litla rennilokinu, sem rent er yfir skyttuna. Vél þessa átti móðir frú Cathinku, og er vélin talin með hinum elztu, sem hingað hafa flutzt. Sjá nokkuð um saumavélar undir nr. 9015. ( Í bogageymslu). Úr Gersemar og þarfaþing: (Texti eftir Fríði Ólafsdóttur) Saumavélin, sem hér er fjallað um, var gefin af Cathinku Sigfússon árið 1932. Foreldrar hennar voru Anna Cathinka F. Jürgensen frá Jótlandi og Christian Zimsen, kaupmaður fyrst í Hafnarfirði og svo í Reykjavík. „Enda þótt saumamaskínan sé smágerð og einföld er hún samt ótrúlega fullkomin miðað við saumavélar nútímans. Hún hefur aðallega verið notuð til að sauma þunn efni og henni fylgja þrír „fætur“ til að auðvelda frágang á földum o.fl. eða til að flýta fyrir saumaskapnum á „Udstyrinu“ eins og Guðrún Borgfjörð segir í Endurminningum sínum. Líklegt er að merki framleiðandans hafi máðst út við mikla notkun en margt bendir til að vélin sé frá því um 1870. Heimildir eru litlar um fyrstu saumavélar á Íslandi en í safnskrá árið 1924 má lesa: ... Víst er að keðjustingsvélar komu hingað milli 1860-70 ... (Þjms. 9015). Guðrún Borgfjörð telur að fram að 1870 hafi ekki verið nema þrjár vélar í Reykjavík. Ætla má að þeirra tíma Reykjavíkurfrúr, sem höfðu fengið nafnbótina „orðlögð fyrirmyndarhúsmóðir“ eins og Ingibjörg Jóhannsdóttir, kona Einars snikkara Jónssonar, eða „fjarska mikil saumakona“ eins og Guðrún Ólafsdóttir, kona Friðriks bókbindara Jónssonar, hafi verið verðugir eigendur þessarar nýjungar, en hermt var að saumavél gæti sparað vinnukonu.“ (Sett inn af Sigrúnu Blöndal, 30.8.2010)

Aðrar upplýsingar

Gefandi: Cathinca Zimsen Sigfússon

Efni

Ólífræn efni, Málmur, Járn
Lífræn efni, Viður, Hnota

Safnnúmer

Safnnúmer A: 11321 Safnnúmer B: 1932-29

Stærð

52 x 36 x 72 cm Lengd: 52 Breidd: 36 Hæð: 72 cm

Aðfangategund

Munir

Undirskrár

Undirskrá: Munasafn

Efnisorð / Heiti

Efnisorð: Saumavél

Heimildir

Fríður Ólafsdóttir. „Saumavél.“ Gersemar og þarfaþing. Reykjavík 1994, bls. 150-151. Guðrún Borgfjörð. Minningar. Reykjavík 1947. Ólafur Þ. Kristjánsson. Kennaratal á Íslandi I. Reykjavík 1958. Sjöquist, Kerstin. Symaskinen. Stockholm 1972.