Merki, skráð e. hlutv.
1944
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Útsaumað, hringlaga minnismerki um endurreisn
lýðveldis á Íslandi 1944. Þvermál þess er um 28,5 cm og þykkast er það
um 1 cm. Í grunninn er það úr dökkgrænu ullarefni. Nálægt brún er ljósgræn
rönd saumuð í, þar innar eru brún, ljósgræn, gul og hvít rönd en í miðju
merkisins er íslenski fáninn með dagsetningunni 17/6 og geislum fyrir ofan.
Umhverfis fánann er gul, blá og rauð rönd og þar utanmeð saumað: ENDURREISN
LÝDVELDIS Á ISLANDI 1944. Í bakhliðina er merkið fóðrað með svörtu efni.
Merkið er í góðu ástandi.
Gefandi er Norma E. Samúelsdóttir, Austurbrún
4 í Reykjavík. Merkið segir hún líklega vera saumað af Elísabetu Valdimarsdóttur
frá Hnífsdal, sem lést fyrir mörgum árum, eða einhverja systra hennar.
Þær voru frænkur gefanda. Merkið kom á bókasafn Þjms. ásamt hannyrðabók
eftir Elísabetu. Bókin var skráð í bókasafnið en merkið í munasafnið. Sjá
einnig meðfylgjandi bréf frá gefanda í möppu: Fylgiskjöl Aðfangabókar.
Eftirfarandi upplýsingar komu frá gefanda:
,,Sæl Gróa,
Ég ætla að standa við það sem ég sagði þér fyrir helgina, að láta
þig vita
hver saumaði þetta merki frá lýðveldisárinu.
Hringdi í systurdóttur hennar, og var einnig búin að tala við eldri frænku
okkar, og það er hundrað prósent víst að það var Elísabet sjálf sem saumaði
þetta út, eftir lýðveldismerki.
Saga Elísabetar á líklega ekki eftir að verða skrifuð, en hún var
systir
afa míns Valdimars B. Valdimarssonar ættfræðings og vörubílstjóra, f.
1888-d. l974. Við fjölskylda mín bjuggum hjá afa vestur á Melum hér
í
Reykjavík. Jóna og Elísabet (Beta) voru tvíburasystur og var mikill
samgangur á milli systkinanna, sem öll fluttust frá Hnífsdal, fæðingarþorpi
sínu, við Ísafjarðardjúp.
Valdimar afi gaf sjálfur út eitt stærsta ættfræðirit´, Vestfirskar ættir,
sem er í fjórum bindum, fyrsta bindi kom út árið1959. Elísabet var
bróður
sínum mikill stuðningur, gekk um bæinn, eða fór með strætisvagni og safnaði
áskrifendum og ljósmyndum fyrir hannað. Í formála Arnardalsættar
(bók I)
skrifar hann: (bls. 8): Myndsöfnunin hefir kostað mikla vinnu og oft
eftirgangsmuni. Hafa systur mínar Elízabet og Jóna verið drjúgvirkar
við þá
söfnun. Söfnun áskrifenda reyndist mjög tímafrek en þar sýndu þau
mikinn
ötulleik Jón J. Barðason (sonur ´Jónu, innskot mitt) og f´rú Erla
sigurðardóttir, (kona hans) o.m.fl.
Mér finnst rétt að láta fylgja einnig það sem skrifað er í ættartölunni
um
Élísabetu, þessa fallegu konu sem giftist og var hamingjusöm í nokkra
mánuði, missti mann sinn um jólin það sama ár, og barnið sem þau áttu von
á,
missti hún stuttu síðar. Um þetta var aldrei talað, en þegar ég var
orðin
fullorðin hef ég oft hugsað um þetta. Hún giftist aldrei aftur, og
var
barnlaus. Hún lést (mann ekki ártalið hér og nú) í bílslysi á gangbraut
við
Hringbraut (við Elliheimilið Grund, en Jóna og Elísabet tvíburasysturnar
bjuggu í Bæjarblokk við hringbraut í ellinni, (við afi og foreldrar mínir
og
bræður í næstu blokk fyrir aftan á Víðimel 23). Elísabet mun líklega
hafa
verið að heimsækja systur sína Mettu, eða bróður sinn Kristján, sem bæði
voru vistmenn á Grund á þeim tíma.
Að lokum læt ég fylgja hér með það sem skrifað er í ættfræðiritinu
frá
1959, um Elísabetu (bls. 185, Arnd.I)
Elísabet Ingigerður Valdimarsdóttir, fædd 26. febrúar 1890.
M. í
Reykjavík 30. sept. 1916 (og var hans síðari kona), Bjarni Jón,
bæjarfógetaskrifari í Reykjavík, f. 13. okt. 1872, d. 24. desember 1916,
Jónssonar, prests í Stórholti, Thorarensen, f. 3l. jan. 1830, d. 25. ág.
1841, Vigfússonar, sýslumanns á ´Hlíðarenda, Þórarinssonar. Þau voru
barnlaus.
Ef þú, Gróa, eða einhver vill sjá skýrari mynd af Elísabetu, sem
ungri
konu, þá er ljósmynd af henni ungri í Arnardalsætt, nr. 357, I, auk
eiginmanns hennar, sem lést á sóttarsæng, aðeins þrem mánuðum eftir brúðkaup
þeirra.
Með hlýrri minningu um konu sem var með sterk ættareinkenni, að
ég tel,
seigluna. Frænku sem bar harm í brjósti, sem aldrei nokkurn tíman var talað
um. hún saumaði,hélt saumanámskeið, og tvíburasysturnar voru með
fataviðgerðir (með fólk í vinnu hjá sér), (Jóna varð sjómannsekkja
með sex
börn á framfæri og á þeim tíma var að duga eða....). Báðar systurnar (og
fleiri þeirra, og ekki greint frá hér) höfðu menntast í Kaupmannahöfn,
Elísabet í hannyrðaskóla, Jóna í Húsmæðraskóla, enda voru þær með studdu
þær
hver aðra alla tíð, með matsölustað auk saumaskapar.
Mál að linni. Fannst í lagi að láta þetta koma fram, vegna
bókar Betu, og
vegna lýðveldismerkisins. Með góðum óskum til safnsins, Kveðja, Norma
E.
Samúelsd.
Aðrar upplýsingar
Ártal
1944
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2006-14
Stærð
28.5 x 0 cm
Lengd: 28.5 cm
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti