Til baka í leit
Veistu meira?

Hellusöðull

1751
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Úr aðfangabók: Kvensöðull, aldrifinn hellusöðull með venjulegri gerð á þeim tíma, sem hann er frá, miðbiki 18. aldar.  Virkin eru úr furu, 58,5 cm. að l., frambogi settur saman í miðju, en hinn eintrjáningur: hliðfjalir 10,7-11 cm. að br. og 2,5-3,2 að þ.  Í hvora þeirra eru negld 2 móttök, á neðri röndina, og þau síðan dregin úr í gegnum járnhengi, sem reknir eru á röndina hjá.  Ósútað leður er þanið yfir virkin og setan þar yfir.  Hún, bríkur og sveif að innan eru klæddar grænu vaðmáli, festu niður með rauðum skúfum.  Víddin milli bríka er 47 cm.: br. setunnar er 33 cm.  Sveifin er 9 cm. að br.  Frambrík er 41,7 cm. að br. mest: hringlótt efst og 17,5 cm. að þverm.: 22,5 cm. að hæð.  Apturbrík er 45 cm. að br. neðst og er nú 21 að hæð, en hefur sýnilega verið lækkuð: má sjá að skornir hafa verið að minnsta kosti 3 cm. úr látúnsþynnunni á henni: hún hefur verið klipt sundur í miðju og tekið úr áður skeytt var saman aptur.  Hefur hjer skemst ártal og upphafsstafir eigandans, en má þó sjá að þeir hafa verið GSD, dregnir saman rjettir og öfugir: fyrir ofan þá og þó útundan sjest  „An“   -  „no“  - þ.e. Anno, og fyrir neðan þá 17-51.  Á söðullinn að hafa tilheyrt Guðrúnu dóttur Skúla landfógeta Magnússonar.  Hefur hún þá verið 12 ára er hún fjekk hann, því að hún, Guðrún eldri, var fædd 1739: hin var 4 árum yngri.  -Fyrir ofan upphafsstafina eru englamyndir með lúðrum, en fyrir neðan eru einhyrningur og blómskraut.  Á þynnunum, sem eru neðar á bríkinni, er sín myndin á hvorri: vinstramegin Sigurður Fáfnisbani að drepa Fáfni, að því er helst má ráða: en hægramegin Jónas spámaður spúinn á land af stórfiskinum.   Kemur hann fram prúðbúinn, með blómvönd í hægri hendi úr gini hvalsins, og er að lesa í bók á meðan: spyr þó hvalurinn honum öfugum út úr sjer.    -Á sveifinni allri er ein þynna: er engill á miðju með 2 lúðra í munni sjer og heldur grein í hvorri hendi, er gengur í bugum út til enda sveifarinnar: í greinarbugunum eru blóm og fuglar, Tigris og maður með boga að skjóta á tigrisdýrið: aptast er sáttmálörkin (?) og SAMUEL.  Framantil á sveifinni eru og fuglar í greininni, PARDUS og maður með reitt sverð, sem hann mun ætla að drepa dýrið með.  Fremst er maður á vagni (?), með kross og hrossfána í höndunum, og annar með upprjetta hendi til blessunar.  Á kringlunni framaná frambríkinni er sól, tungl, 3 englar o.fl.  Munu þessar síðustu myndir eiga við einhverja frásögn.  Fyrir neðan kringluna eru 2 öndverð ljón.  Á þynnunum, sem eru neðar og utar er sín myndin á hvorri, fórn Ísaks vinstramegin (þ.e. á hægri hlið), en brottför Lots frá Sódómu (1. Móseb., 19.k.) hins vegar.  Leiða englarnir LOT: HELL-ER er framundan, en dæturnar koma á eptir og aptast er konan, orðin SA-LLT.  -Á öllum brúnum eru þykkur og sterkur látúnsbútur.   -Dynan er undan og löfin bæði af: fótafjöl, reiða og gjarðir vantar og.

Aðrar upplýsingar

Ártal
1751
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: 2641 Safnnúmer B: 1885-46
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Hellusöðull
Heimildir
 Þjóðminjasafnið - Svona var það.  Byggt á Leiðarvísi fyrir Forngripasafnið frá 1914 eftir Matthías Þórðarson.  Reykjavík, 2003.