Ábreiða, alm. og, óþ. notk.

Varðveitt hjá

Gömul ábreiða, saumuð mest með kross-saum nema hvað þar eru tvær bókstafalínur á endanum, saumaður með augnasaum eða borusaum: á henni er gulur grunnur, og eru tveir bláir hríngar hvor niður af öðrum í miðju, og þar út frá til hliðanna fjórir hríngar tæplega hálfir, og hvítur laufaviður innan í hverjum hríng, gerður í býzönskum stíl. Utan um alla ábreiðuna er tvísettur laufaviður. Innan í efra hríngnum er myndaður konúngur með kórónu á höfði, og þar undir rauða hettu, sitjandi á stóli með sessu yfir: hann er í grænum kyrtli síðum, með hálfermum, og er blá bryddíng eða hlað fremst á ermunum: þar framundan sjást rauðar ermar þraungar: í hægir hendi heldur hann á sverði, reiddu um öxl, en ekki sést, á hverju hann hefir haldið í vinstri hendi, því það er slitið burt. Hjá honum stendur maður í síðum kyrtli rauðum, með rauða hettu á höfði. Í vinstri hendi heldur hann á lángri staung með fjaðraskúf á endanum (kulveifa, Vifte?), sem veifar að andliti konúngsins, til að kæla honum. Innan við hrínginn sé eg ei betur en standi nafnið: P.f.a.r.a.ó. (=Faraó). Innan í neðri hríngnum er myndaður maður í grænum kyrtli, síðum og víðum, heilum um brjóstið og með belti um sig: hann reiðir sverð um öxl : hjá honum stendur únglíngur eða barn berhöfðað í blám kyrtli, þar hjá má lesa stafina a....a.m. og mun það eiga að vera Abraham að offra Ísak. Innan í báðum efri hálfhríngunum til hliðanna eru mynduð blóm með gotneskum laufum, sem tvær dúfur sitja á: innan í báðum neðri hálfhríngunum eru myndaðir drekar með gapanda gini, sem slá lykkju bæði á svírann og sporðinn: milli hrínganna eru og 6 rósa- tiglar, gerðir í líkum stíl og kirkjuhurðar-lamirnar Nr. 674. Allt í kríng á ábreiðunni eru línur saumaðar með bandaletri, sem illt er að lesa, því væði vantar nokkuð í miðjuna og víða er saumurinn orðinn slitinn. Þó hefi eg getað lesið þetta: LATTV, OSS SOFNA, SÆTT, MEÐ, FRI(Ð SÆ?)LV, Ø, FÖGNUÐIN, LEIÐ, APTVR, AÐ VACKNA, EILIFVR, GVÐ, ÞÁ, ANNAR DA (gvr?)IN. SKIN. Hálfan þriðja staf vantar í miðjuna hvorum megin, tvo rauða og tvo brúna, einn grænan og hálfan rauðan: því víðast eru þrír stafir saman með sama lit. Eg skal láta ósagt, hvað þessi ábreiða er gömul, en hitt er víst, að hún er einhver sú elzta og merkasta, sem eg hefi séð, og er hún auðsjáanlega að minnsta kosti saumuð eptir ábreiðu eða tjaldi frá 14. öld eða byrjun 15. aldar: það sýna búníngarnir, lag sverðanna og einkum lagið á stólnum, sem eru hér myndaðir eins og í handritunum frá 14. öld. og á stólum, sem Ólafur helgi situr á, í handritum frá sama tíma, sbr. Nr. 420: rósirnar benda og á það sama. Þó oss vanti niðurhángandi „veggjatjöld“ eða „ dúkana,“ þá sjáum vér að þau muni hafa verið gerð í sama anda og þessi ábreiða, með hríngum hverjum niður af öðrum, og eins hverjum út frá öðrum, til þess að tjöldin samsvari reflunum, sem líka eru jafnan með sinni hríngaröð að endilaungu með myndum innan í: eins eru ábreiðurnar, og eins hafa líka hurðirnar verið með tveimur hríngum, hvorum upp af öðrum, með tigli á milli, sem sameinaði báð hríngana, eins og optast er á reflunum og ábriðunum: í þann tígul var hurðarhríngurinn rekinn (sjá hurðina frá Valþjófstað) Þegar nú þar við bætist, að maður hefir nú lamir og hurðarjárn, stoðir og stóla o.s.frv. sem allt er gjört í sama anda, og svo ágætlega samsvarandi, þá sér maður að forfeður vorir hafa ekki verið án allrar fegurðar- tilfinníngar. Menn geta og séð, að safnið hefir þegar bjargað svo miklu af mörgu því, sem heyrir til því hinu einstaka af fornum húsbúnaði, að maður getur nú gjört sér all-ljósa hugmynd um, hvernig hús fornmanna litu út, jafnvel bæði utan og innan.

Aðrar upplýsingar

Gefandi: Helgi Jónas Þórarinsson

Safnnúmer

Safnnúmer A: 680 Safnnúmer B: 1869-5

Staður

Staður: Reykholt, 320-Reykholt í Borgarfirði, Borgarbyggð

Aðfangategund

Munir

Undirskrár

Undirskrá: Munasafn

Efnisorð / Heiti

Efnisorð: Ábreiða, alm. og, óþ. notk.

Upprunastaður

64°39'49.5"N 21°17'14.6"W