Til baka í leit
Veistu meira?

Blæja

Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
„Blæja“  úr silki um 1 1/4 alin á hvorn veg, hún er öll útsaumuð í stærri og minni köflum með silki af ymsum litum: rauðu grænu ljósbláu gulu bleiku og fl. milli litum, en sinist er af gulum lit og bleikum: í öllum hornum blæjunnar eru myndir af trjám með grænum laufum og barri, en undir er synd græn jörðin og þar á smá blómhríslur, en í hinum köflunum, eru margvíslegar blómstrgreinir og smærri og stærri blómstr og blöð: hver kafli synist þannig gerðr, að fyrst er riðið sem smágört net úr mjög svo þunnum (fínum ) silkiþræði hvítum, og þar í saumaðar allar þessar margvíslegu myndir af ávöxtum, og síðan allir þessir kaflar samanteingdir, eða riðnir saman mjög gisið með allsmágjörfum hvítum silkiþræði, svo að millum allra þessara kafla myndast sem rákir af neti á fjóra vegu um alla blæjuna: blómstrin eru þéttsaumuð og samamn sett af ymsum litum, og lítr saumurinn eins út beggja megin og öll blæjan yfir höfuð: víða ofan í blöðin eru festar smákrínglur (pallíettur) úr silfri, en sem víða er fallið orðið á af elli, en allir litirnir á silkinu halda sér mjög vel. Á allri þessari silki blæju má heita snildarverk þesskyns, og hefi eg aldrei séð neina henni likri: eg hefi fengið hana vestan úr Stykkishólmi frá Önnu Thorlacíus, hafði eg fyr leytast við að fá hana, en fékk hana nú loks nú: segir Anna að þetta sé handlína frá Sigríði konu Jóns biskups Vídalíns, en ekki hefi eg enn fengið frekari skýrteyni. Eg held ekki að þessi blæja hafi upprunalega verið gjörð til að vera handlína, því bæði er hún svo stór, og svo líkist hún meira höfuðblæju (stórri). Þar sem hún er í heild sinni sem smágjört met alt á milli blómstranna: Mér þætti því líklegast, að blæja þessi væri gamalt nunnuslör sem kallað var, og væri miklu eldri, en að frú Jóns Vídalíns hefði átt hana síðar, og þá jafnvel notað hana sem handlínu, þó hún sé til þess alt of veikgerð, hér á safninu eru margar handlínur og sumar vandaðar og nokkuð gamlar, eru þær allar mjög ólíkar þessari, bæði miklu minni og úr lérefti, og meira eða minna útsaumaðar eða skreitar ymislega. Eg hefi lagt silkiblæju þessa ofanyfir höfuð kvennmanni, og fær hún þá sama útlit, eða líkist mjög höfuðdúkum eða höfðablæjum á gömlum myndum hér á forngripasafninu, og sumar af helgum konum, og er mikið til af slíkum myndum af ymsri gerð, og sem hafa allar blæju yfir höfðinu bæði stærri og mynni  en ekki annað á höfði  þó ekki sjáist hvernig þær eru gerðar, nema að löguninni til, þessar myndir eru gamlar frá 14 og 15 öld, og jafnvel miklu eldri gætu þær verið, eg hefi og slíka myndir úr handritum frá Árna Magnúsonar safninu, og þar að auki myndir af bæði helgum konum og öðrum, frá öðrum löndum til samanburðar, og er mjög svo líkr höfuðbúnaðr á þessum öllum. Hinn forni faldr var ekki annað enn höfuðdúkr stærri eða minni, sem syn má með rökum bæði úr sögum vorum og öðru, og slíkr höfuðbúnaðr mun þetta: hér um þyrfti að rita greinilega sem yrði langt mál. Þessi silkiblæja er svo þúng, að hún vegr um 5 lóð af ágætu silki, hún kostaði 25 kr. sem mun vera lítið meira en efnið í henni mun upprunalega hafa kostað.

Aðrar upplýsingar

Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: 3529 Safnnúmer B: 1891-8
Stærð
78.8 x 0 cm Lengd: 78.8 cm
Staður
Núverandi sveitarfélag: Sveitarfélagið Stykkishólmur, Sveitarfélagið Stykkishólmur
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Blæja