Panta mynd Notkunarskilmálar

Líkneski, úr kirkju

1700 - 1754

Varðveitt hjá

Þjóðminjasafn Íslands

Úr aðfangabók: Líkneski af Maríu skorið úr tré, 21½ þuml. á hæð, hún heldr á barninu í hægri hendi, hin af, hún er með uppsett hár, í rauðum kyrtli síðum með krínglóttri "höfuðsmátt", hún er í blárri (þó fölt) skykkju síðri, er liggr út á herðum, slæðufellingar eru allgóðar. Úr Mynd á þili: (Texti Þóru Kristjánsdóttur) „Þjóðminjasafnið eignaðist tvö Maríulíkneski úr Vatnsfjarðarkirkju árið 1889. Þau eru misstór og er hið stærra málað ýmsum litum. Það sýnir Maríu með barnið. Hún er í rauðum kjól með uppsett hár. Höfundurinn var skráður séra Hjalti. Í vísitasíu Jóns Vídalín frá 15. ágúst 1700 er líkneski í kirkjunni svo lýst: „Maríulíkneski með barninu, með úthöggnu verki og olíufarva, hefur sr. Hjalti sjálfur gjört og gefið kirkjunni“. Menn hafa þó ekki verið sammála um við hvort líkneskið þessi lýsing eigi. Danski forvörðurinn Robert Larsen rannsakaði og hreinsaði bæði þessi líkneski haustið 2004 og bar þau vandlega saman. Hann færði rök fyrir þvi að eldra líkneskið, sem er minna og er skráð vera frá miðöldum, hljóti að hafa verið skorið út á verkstæði erlendis, skurðurinn á bakhlið þess sé eftir þekkt tól atvinnumanna í greininni. En jafnframt benti hann á að séra Hjalti hljóti að hafa haft gamla líkneskið til fyrirmyndar þegar hann skar sína eigin Maríu, skurðurinn á klæði Maríu sé nákvæmlega eins á báðum verkunum. Bæði líkneskin eru fagmannlega útskorin og undraðist Robert færni íslenska listamannsins, séra Hjalta. Maríulíkneski séra Hjalta í Vatnsfirði er einstætt í íslenskri listasögu, skorið út og málað af lúterskum presti fyrir kirkju sína löngu eftir siðaskiptin. Hjalti hefur kosið að skapa Maríu í líki íslenskrar sveitastúlku með rjóðar kinnar og hárið vafið í hnút að aftan. Hún hefur verið með lausa kórónu á höfðinu, ef til vill úr málmi eins og gjarnan tíðkaðist, og hefur kórónan verið fest með nagla, en hún er glötuð.“ (Sett inn af Sigrúnu Blöndal, 11.10.2010)