Til baka í leit
Veistu meira?

Ermahnappur

1900 - 1932
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Sex ermahnappar í öskju. Allir eru þeir verulega áþekkir, en ermahnapparnir virðast þó vera af nokkrum ólíkum gerðum. Hnapparnir eru kúptir, hálfkúlulaga og holir að innan. Fimm blaða blóm er grafið í þá, úr miðju blóminu gengur tota eða bóla. Bakhlið fimm þeirra er eilítið ávöl en hún er flöt á þeim sjötta. Á hnappi þeim sem hefur flata bakhlið eru smiðsstimplarnir ME og EM. Lykkja er soðin við bakhlið hnappanna og er hún hlekkjuð við aðra lykkju sem soðin er við ávala og hringlaga plötu. Hlekkirnir sem halda móthliðunum saman eru af ólíkum toga. Tveir hnappanna eru gylltir en hinir fjórir silfurlitaðir. Sá sem hefur smiðsstimplana er líklega úr silfri, en hinir úr annars konar málmi. Hnapparnir eru svipaðir að stærð. Þeir eru 1,3-1,4 cm að þvermáli og 2,3-2,6 cm að lengd. Askjan sem hnapparnir koma í hefur gyllta málmumgjörð, lok og botn eru úr svörtu leðurlíki. Lokið er skreytt upphleyptum doppum en botninn er flatur. Askjan er fóðruð með rauðu flaueli. Hún er 8 x 6,2 cm að stærð og 3 cm á hæð. Smiðsstimplarnir EM og ME eru stimplar feðganna og gullsmiðanna Erlends Magnússonar (f. 1849, d. 1909) og Magnúsar Erlendssonar (f. 1883, d. 1932). Erlendur var fæddur að Bollastöðum í Flóa og var sonur Magnúsar Erlendssonar bónda (f. 1807, d. 1876) og Katrínar Símonardóttur (f. 1808, d. 1868). Erlendur nam gullsmíðar hjá Benedikt Ásgrímssyni (f. 1845, d. 1921). Magnús var sonur Erlends og konu hans, Halldóru Soffíu Henriksdóttur (f. 1851, d. 1932). Hann nam gullsmíðar hjá föður sínum í Reykjavík, þar sem fjölskyldan var búsett. Hann lærði drifsmíði í Kaupmannahöfn. Þeir feðgar smíðuðu lengi saman og eru margir gripir þeirra merktir smiðsstimplum þeirra beggja. Ekki er víst að þeir feðgar hafi smíðað fleiri hnappa en þann sem merktur er þeim. Sá hnappur er frá um 1900-1932 þegar smiðsstimplar þeirra feðga voru í notkun. Hinir hnapparnir eru líklega frá svipuðu tímabili. Fjögurra og fimm blaða blóm mun hafa verið algengt skreyti á hnöppum, sjá t.a.m. Þjms. 766, 776, 1890, 2642, 3017, 3373, 3377, 3378, 3379, 3380, 3848, 5295 og 2008-5-258. Á Þjóðminjasafninu eru varðveittir peysuhnappar (Þjms. 2012-11) af sömu gerð og ermahnapparnir, þeir hafa jafnframt smiðsstimpla Erlends og Magnúsar. Gefendur eru systurnar Margrét Birna (f. 1955) og Erla Björg (f. 1957) Skúladætur. Ermahnapparnir komu úr íbúð foreldra þeirra, Skúla Guðmundssonar (f. 1924, d. 2002) og Aðalbjargar Björnsdóttur (f. 1926, d. 2021). Skúli var verkfræðingur og lærði bæði og starfaði um tíma í Danmörku. Aðalbjörg var framhaldsskólakennari, með M.A. í dönsku. Gefendur afhentu fleiri muni úr fórum foreldra sinna, eru þeir allir skráðir undir Þjms. 2021-24.

Aðrar upplýsingar

Ártal
1900 - 1932
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2021-24-11
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Ermahnappur
Heimildir
Þór Magnússon. (2013). Íslenzk silfursmíð (II. bindi). Þjóðminjasafn Íslands.