Til baka í leit
Veistu meira?

Smjörhnífur

1963 - 1980
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Smjörhnífur úr silfri. Jurtaskreyti er við báða enda skaftsins. Mynstrið kallast Vor og sækir innblástur í vorblóm. Bárður Jóhannesson (f. 1926, d. 1996) gullsmiður hannaði mynstrið og hófst framleiðsla á borðbúnaði með mynstrinu í Gull- og silfursmiðjunni Ernu árið 1954. Stimpill er á bakhlið skaftsins; stafirnir GAM undir rísandi sól, fyrir neðan stendur 925. Skeiðarnar eru því úr 92,5% sterling silfri. Hnífurinn er 17 cm að lengd, mesta breidd hans er 2,1 cm. GAM er stimpill Guðlaugs A. Magnússonar (f. 1902, d. 1952) gullsmiðs. Stimpillinn var tekinn í notkun árið 1946. Ferilinn hóf Guðlaugur 1924 þegar hann setti á stofn verkstæði á Ísafirði. Árið 1927 fluttist hann til Reykjavíkur og opnaði verslun sína þar. Var stimpill hans fyst um sinn upphafsstafirnir GAM auk hreinleikastimpilsins. Á árunum 1950-1962 voru allir munir frá Guðlaugi stimplaðir með ártalsstimpli, en þar sem ekkert ártal er á smjörhnífnum hlýtur hann að hafa verið framleiddur eftir 1962. Á verkstæðinu smíðaði Guðlaugur t.a.m. ýmsan borðbúnað, stærri silfurmuni og kirkjusilfur. Fyrst um sinn voru allir munir handgerðir frá grunni en upp úr 1936 hófst framleiðsla á borðbúnaði úr silfri með auknum vélakosti. Árið 1947 var framleiðsluþátturinn gerður að hlutafélagi undir nafninu Erna, en verslunin starfaði áfram undir hans nafni. Verkefni smiðjunnar Ernu var að smíða vörur fyrir verslun Guðlaugs. Í seinni tíð hefur Erna einnig sinnt sölu á borðbúnaði. Fyrirtækin tvö voru um tíma meðal öflugustu fyrirtækja í Reykjavík og náði smíði silfurmuna mest 2 tonnum árlega. Eftir lát Guðlaugs tóku afkomendur hans við keflinu. Bæði fyrirtækin hafa haldist í fjölskyldunni, en afkomendur Guðlaugs starfa í dag bæði hjá skartgripaverslun Guðlaugs A. Magnússonar og hjá gull- og silfursmiðjunni Ernu. Gefandi er Margrét Skarphéðinsdóttir (f. 1950). Smjörhnífinn fékk hún frá frænku sinni og nöfnu, Margréti Nikólínu Lýðsdóttur (f. 1905, d. 2000). Margrét bjó alla tíð í Reykjavík. Hún var myndarleg húsmóðir og hugsaði vel um sitt silfur. Hún giftist Guðna Jónssyni (f. 1906, d. 1973) skósmiði, hjónin eignuðust enga afkomendur. Gefandi er skírð í höfuð á þeim hjónum og arfleiddi Margrét hana að hnífnum, ásamt fleiri silfurgripum sem afhendir voru safninu (Þjms. 2023-6-1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9). Var ósk Margrétar sú að silfrið færi á safn eftir að frænka hennar notaði það ekki lengur.

Aðrar upplýsingar

Ártal
1963 - 1980
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2023-6-6
Stærð
17 x 2.1 cm Lengd: 17 Breidd: 2.1 cm
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Smjörhnífur
Heimildir