Útsaumsmynd
1932
Varðveitt hjá
Þjóðminjasafn Íslands
Útsaumuð og máluð mynd af Gullfossi. Fossinn, gljúfrið fyrir neðan hann og hæðirnar fyrir ofan hann eru saumuð í mismunandi litum. Himininn er málaður, líklega á silki. Í neðra hægra horni er merking saumuð með svörtum þræði, "Þóra 1932". Myndin er í svörtum ramma, 87 cm á hæð og 63 cm á lengd. Breidd hans er 7 cm, en gylltur innri rammi er 2 cm breiður. Innri ramminn er með skornu mynstri á innri brúnum. Myndopið er 69 cm á hæð og 45 cm á breidd.
Myndina gerði Þóra Árnadóttir (f. 1914, d. 1996) á átjánda aldursári sínu, 1932. Þóra var dóttir Vilborgar Runólfsdóttur (f. 1884, d. 1965) og Árna Eiríkssonar (f. 1868, d. 1917), kaupmanns og leikara. Fjölskyldan bjó á Vesturgötu 18 í Reykjavík. Þóra varð gagnfræðingur, vann svo um skeið sem ritari hjá Heildverslun Garðars Gíslasonar í Reykjavík, en árið 1934 fór hún til Englands og dvaldi þar um hríð. Þaðan hélt hún til Þýskalands og fékk þar ritarastarf hjá verslunarfyrirtækinu Björn Sveinsson & Co., en kona Björns, María Jónsdóttir (f. 1913, d. 1966), var æskuvinkona Þóru. Síðla árs 1938 flutti hún til Kaupmannahafnar, en þar starfaði hún hjá Sambandi íslenskra samvinnufélaga. Þóra giftist Bjarna Jónssyni lækni (f. 1909, d. 1999), í Kaupmannahöfn í maí 1940. Hjónin komu svo til Íslands með frægri ferð Esju um Petsamo í október það ár og bjuggu í Reykjavík upp frá því. Þóra var þar heimavinnandi eftir að þau eignuðust börn. Gefandi er Jón Örn Bjarnason (f. 1950), sonur Þóru. Haustið 2021 var ramminn opnaður, myndin hreinsuð, skipt um gler sem orðið var lélegt, og gengið frá baki rammans. Verkið vann Hilmar Einarsson, forvörður í Morkinskinnu. (Upplýsingar fengnar frá gefanda).
Myndir sem eru að hluta kúnstbróderaðar og að hluta málaðar voru í tísku í tveimur bylgjum á 20. öld. Fyrri bylgjan var í kringum 1920 og fóru konur þá á námskeið í slíkum saumi hjá nunnunum í Landakoti. Nunnurnar voru líklegast frá Danmörku en þó hafa ekki fundist heimildir um slíkar myndir þarlendis. Í fyrri bylgjunni voru myndirnar saumaðar og málaðar á silki og eru þær margar farnar að skemmast þar sem silkið brotnar og molnar með tímanum. Síðari bylgjan var á fimmta áratugnum. Sigríður Erlendsdóttir (f. 1899, d. 1956), móðir Gerðar Helgadóttur (f. 1928, d. 1975) myndhöggvara og listakonu, stóð þá fyrir námskeiðum. Málað var á endingarbetri og sterkari efni en silkið. Vatn og himinn voru yfirleitt máluð en annað saumað. Báðar bylgjurnar stóðu stutt yfir en þótti sumum, þá sérlega körlum, ekki mikið til þessarar listsköpunar kvennanna koma. Mótífin eru yfirleitt íslensk og voru stundum saumuð eftir svarthvítum póstkortum, svo sem eftir myndum Sigfúsar Eymundssonar (f. 1837, d. 1911). Þá þurftu konurnar að fabúlera litina sjálfar og gerði hver það eftir eigin nefi. Var oft mikill munur á gæðum myndanna. Virðist sem þetta hafi verið vinsælt í Reykjavík og á Suðurlandi en lítið í öðrum landshlutum. (Upplýsingar fengnar frá Hörpu Björnsdóttur myndlistarkonu).
Aðrar upplýsingar
Ártal
1932
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer B: 2022-65-5
Stærð
63 x 0 x 87 cm
Lengd: 63 Hæð: 87 cm
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Munasafn
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Útsaumsmynd