Til baka í leit
Veistu meira?

Bein, skráð e. hlutv.

Varðveitt hjá
Byggðasafn Skagfirðinga
Valnastakkurinn er vesti/stakkur búinn til úr 1640 völum úr 800 fjár að sögn eiganda. Hæð stakksins er um 80 cm. Frá handvegi og niður vinstra megin er um 55 cm. Frá handvegi hægra megin og niður er 53 cm. Ummál að neðan er 136 cm og handvegurinn er um 60 cm í ummál. Hann er þræddur saman með silfurbenslavír. Lambsvölur eru meðfram hálsmáli gera fallegri áferð. Völur eru í staðin fyrir tölur, hnepptar á færilykkjur úr eltiskinni. Völurnar eru boraðar að framan og aftan og þræddar saman hálft í hálft. Eigandi og skapari stakksins var Andrés H. Valberg (15.10.1919 – 01.11.2002). Þegar Andrés var 7 ára las faðir hans fyrir hann Hellismannasögu og þar er minnst á Valnastakk og sagði faðir hans að það væri brynja úr völum. Þá sló hann því á föstu og strengdi þess heit að valnastakk myndi hann gera þegar völurnar væru orðnar nógu margar. Andrés fékk völur frá móður sinni í tannfé, þá voru þær um 300 talsins og jók síðan við stofninn jafnt og þétt. Ef hann fann kindahræ þá skar hann völuna úr. Þegar  grafið var fyrir fjárhúsum í gömlum bæjarhól í Kálfárdal fann hann nokkrar völur í öskuhaugi þess landnámsbæjar er þar stóð í fornöld og sumar farnar að fúna all verulega og fór eitthvað af þeim í nátturugripasafnið að Skógum undir Eyjafjöllum, en aðrar notaði hann síðar í stakkinn. Þegar hann var 17 ára var hann í skipavinnu að raða tunnum og var sagt að raða hálft í hálft annars myndi allt hrynja, og þaðan fékk hann þá hugmynd að þræða völurnar saman hálft í hálft. Hann byrjaði með hampsnæri sem nerist í sundur. Þá prufaði hann plastvarinn rafmagnsvír en það teygðist svo úr honum að Andrés varð að byrja upp á nýtt. Þá fann hann silfurbenslavír sem var harður og óþjáll en stakkurinn rann saman og dugar enn. Þegar Andrés saumaði stakkinn rugluðust völurnar saman og eru bæði nýjar og gamlar í stakknum. Hann sagði að sér hefði ekki endst sér aldur til að setja á hann háan kraga til að verja hálsinn svo ekki tæki af höfuðið. Andrés vóg stakkinn og sagði hann 80 merkur/ 40 pund, eða um 20 kíló. Andrés notaði stakkinn á mannafundum, þegar hann var að skemmta fólki með kveðskap. Hann lánaði Hrafni Gunnlaugssyni einnig stakkinn fyrir kvikmyndina Hrafninn flýgur. Í Skagfirðingabók, riti Sögufélags Skagfirðinga frá 2012 er saga Valnastakksins rakin.

Aðrar upplýsingar

Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: BSk-5373 Safnnúmer B: 2023-1
Stærð
0 x 0 x 80 cm Hæð: 80 cm
Staður
Staður: Kálfárdalur, 551-Sauðárkróki, Skagafjörður
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Almenn munaskrá
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Bein, skráð e. hlutv.
Efnisorð: Kindarbein, sem skrautgripur
Efnisorð: Stakkur
Efnisorð: Vala, + hlutv.
Efnisorð: Vesti

Upprunastaður

65°43'33.5"N 19°47'38.5"W