Til baka í leit
Veistu meira?

Blæja

1864 - 1865
Varðveitt hjá
Byggðasafn Skagfirðinga
Skautbúningur Sigurlaugar Gunnarsdóttur í Ási í Hegranesi. KOFFUR: Úr silfri, smíðað af Sigurði Vigfússyni fornfræðingi og silfursmið eftir fyrirsögn Sigurðar Guðmundssonar málara að ósk Ólafs Sigurðssonar í Ási, bónda Sigurlaugar. Víravirkisrósir og blöð, pör á hverju spjaldi sem eru fjögur, tvö til hvorrar hliðar frá miðstykkinu sem er samsett og rís hæst í miðju þar sem spöngin er yfir miðju enni. Spöngin er gyllt, lengd alls 46 cm.  BELTI: Sprotabelti úr silfri, sett saman úr 15 stykkjum, átta löng með hjartavírvirki andspænis hvert öðru og sjö minni stykki með einni víravirkisrós hvert. Lengd alls 75 cm. Á miðju beltinu þar sem því er krækt saman er skjöldur sem er kræktur saman við endastykkið. Annars eru stokkarnir lykkjaðir saman. Sprotinn er alls 50 cm langur og hangir vinstra megin niður úr beltinu (stokkabeltinu), efst (við beltið) eru níu hringir lykkjaðir saman. Þá koma þrír smástokkar og þrír lengri (mál á þeim eru 3 x 5,5 og 3 x 3 cm). Neðst er sprotaskjöldurinn sem er dropalaga, lengd 7,5 og breidd 5 cm. Á honum hanga fimm litlir dropar. Beltið er allt gyllt og afar glæsilegt. Enginn stimpill var á spönginni en á sprotaskildi beltisins er númer á einum stimpli 65. Á öðrum er haförn á flugi og á hinum þriðja er afmáð en þó greinilegt Sigurður V. FALDUR: Sagður hinn upprunalegi. Grannir koparþræðir halda faldinum í skefjum sem er stoppaður fram á krók. Klæddur allur með hvítu silkiefni. Þessi faldur er hinn fyrsti sinnar tegundar þar sem Sigurlaug í Ási var meðal fyrstu kvenna til að sauma fald að fyrirsögn Sigurðar málara. Hið sama gildir um samfellu, treyju og möttul. NÆLA: Úr silfri, vírvirkisnæla, hringlótt, 5 cm í þvermál. Á henni eru stimplarnir: GHG og 925. Móðir Sigurlaugar Guðmundsdóttur (gefanda búningsins), Guðný Þórðardóttir, sem bar búninginn nokkrum sinnum, átti sjálf næluna og notaði við búninginn. BRJÓST: Úr hvítu bómullarefni (léreft) með hvítum silkiborða, blúnda framan á og á efra spjaldi. Brjóstið er talið upprunalegt frá frú Sigurlaugu. Stærð 26,5 x 15,5 cm. BLÆJAN sem fylgdi var úr hvítu „gardínuefni" með ásaumaðri blúndu. Stærð 98 cm breidd og 108 cm sídd. Neðri horn eru rúnuð. Blæjan sem nú er við búninginn er gjöf frá Hildi Rosenkjær, sem setti búninginn á sérsniðna gínu árið 2015. MÖTTULL: Úr svörtu klæði, fóðrað með svörtu bómullarefni. Sídd að aftan 91 cm en síddin að framan er 110 cm niður í horn frá hálsi. Efnið er sennilega erlent ullarklæði og svart Lastingfóður (bómull). Á möttulinn er saumuð melasól og laufmynstur (segir frú Elsa G. Guðjónsson), frekar sérkennileg melasól og einkennilega stór laufblöð. Litasamsetning er merkileg. Andstæðir litir mynda ákveðna togstreitu. Laufblöð eru rauð og græn og fjólublá og græn til skiptis. Smá fjögurra blaða blóm hvít og rauð á litinn tengjast laufblöðunum með grænum stilk. Allt munstrið er saumað með mislöngum sporum allan hringinn út við jaðar. Skatterað. Öll laufblöðin eru saumuð í boga í endann. PILSIÐ er úr svörtu erlendu bómullarefni, svart Lastingfóður (bómull). Klæði. Sídd 104 (107,5) cm. Mittismál 84 cm. Saurfaldur úr bómullarflaueli (brotinn upp). Litasamsetning  munstursins er merkileg eins og í möttlinum. Miklar andstæður. Melasólsmunstur er saumað í (pilsið), samfelluna, en skrásetjari hallast að því að einnig sjáist blágresi þar innan um. Merkilegt sambland af laufblöðum. Litir í laufblöðum eru grænir á einni tegundinni og fjólublár, rauður, bleikur og ljósblár á annarri tegund stærri laufblaða. Blómknappar smáir teygja sig út frá grænum stilk, litir rauður, gulir, grænir, fjólubláir og fl. Glæsileg flík. Allt saumað með mislöngum sporum. Mikið fellt í mittið bæði að aftan og framan. Svartar hneppslur eru til að fella saman mittið. TREYJA: Úr svörtu sennilega útlendu bómullarefni (klæði) fóðruð með gráu og hvítu bómullarefni. Ermalengd 59 cm. Sídd 43 cm. Á treyju er skattering og baldýring. Í hana er notað svokallað silfurgarn upp á íslensku. Baldýrað hrútaberjalyng er á treyjubörmum og ermum. Knipplaðir renningar með flauelsböndum eru á boðung og aftan á treyju, með fjólubláum silkiborða. Framan á treyjuermum og á boðung er hvítur orkeraður blúndufaldur. Hvíti orkeraði borðinn er seinni tíma verk, er talið að Sigurlaug hafi í upphafi orkerað hann svartan. Búningurinn er talinn unnin um 1864 og lokið við hann árið 1865. Sigurlaug Gunnarsdóttir lagði svo fyrir að búningurinn yrði alltaf í fjölskyldu hennar meðal afkomenda og að hann fylgdi nafni. Síðustu notendur búningsins voru fjallkonur á 17. júní hátíðarhöldum í Kópavogi árið 1973.

Aðrar upplýsingar

Ártal
1864 - 1865
Efni
Safnnúmer
Safnnúmer A: BSk-3269 Safnnúmer B: 1998-207
Staður
Staður: Ás 1, 551-Sauðárkróki, Skagafjörður
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Almenn munaskrá
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Blæja
Efnisorð: Brjóst, fatnaður
Efnisorð: Koffur
Efnisorð: Möttull
Efnisorð: Peysubrjóst
Efnisorð: Pils
Efnisorð: Skautbúningur
Efnisorð: Skautafaldur
Efnisorð: Stokkabelti
Efnisorð: Treyja
Efnisorð: Þjóðbúningur

Upprunastaður

65°41'48.8"N 19°26'31.1"W