Panta mynd Notkunarskilmálar

Vatnshrútur, dæla

1912

Varðveitt hjá

Landbúnaðarsafn Íslands

Vatnshrútur gefinn safninu af Jóni Helgasyni, Seglbúðum. Vatnshrúturinn er skrúfaður niður í viðarplanka til að auka jafnvægi hans. Helstu hlutar hans eru aðfallsrör, yfirfallsrör, stigrör, yfirfallsloki, stigventill og þrýstikútur. Í fyrstu er yfirfallsloki opinn en stigventill lokaður; vatnið í aðfallsrörinu rennur vegna hæðarmismunar, það eykur hreyfiorku sína og lokar yfirfallsloka. Hreyfiorka vatnsins myndar þá högg sem opnar stigventilinn svo nokkuð af vatni streymir upp í stigrörið. Þegar hreyfiorka vatnsins í því þrýtur lokast stigventilinn og hringurinn hefst að nýju. Þannig má dæla vatni í nokkra hæð ef nýta má fall þess til að knýja hrútinn. Vistvænni aðferð við vatnsflutninga er vart að finna. Fyrir daga rafmagns og langra vatnsleiðslna í sveitum voru vatnshrútar víða notaðir til þess að koma vatni með sjálfvirkum hætti í bæ eða gripahús.