Álfahökull
1744
Varðveitt hjá
Minjasafn Austurlands
Rósóttur, handsaumaður. Ártalið 1744 saumað innan í hann ennfremur fangamarkið G.I.S. Höklinum fylgir saga og á hann að vera einn af gripum þeim sem huldumaður úr Mælishól á Jökuldal gaf sem legkaup eftir konu sína mennska sem að hann seyddi í hólinn til sín. Jón Árnason segir frá þessu í 3. bindi (einnig til í 1. bindi) þjóðsagna sinna. Tillagður Hofteigskirkju af staðarhaldara séra Guðmundi Ingumundarsyni, presti í Hofteigi 1738 - 1774.
Aðrar upplýsingar
Titill
Sérheiti: Álfahökull
Ártal
1744
Safnnúmer
Safnnúmer A: MA
Safnnúmer B: 1997-155
Stærð
0 x 70 x 100 cm
Breidd: 70 Hæð: 100 cm
Staður
Staður: Hofteigskirkja, Kirkjan, 701-Egilsstöðum, Múlaþing
Sýningartexti
Hólbúa-hökulinn í Hofteigi. Formáli fyrir þjóðsögu af Jökuldal eftir Pál Pálsson frá Aðalbóli:
"Svo er sagt frá í þjóðsögum og munnmælum að kirkjugripir þrír í Hofteigi, eigi að vera komnir frá huldufólki í Mælishól (hólum) við Hnefilsdal á Jökuldal. Er þar tilnefnt kaleikur, altarisklæði og hökull. Átti það að vera legkaup með mennskri konur er huldumaður í hólnum seiddi til sín frá Hnefilsdal. Sagnir þessar eru ævafornar að stofni og tengjast sterkri vættatrú á hólunum aftan úr grárri forneskju. Og svo virðist sem Jökuldælir í árdaga hafi haft hólana fyrir trúar- og helgisetur og létu Guðmund biskup góða vísitera þá eins og um kirkju væri að ræða. Skoðaði Guðmundur þá vandlega og sagði að því búnu ,,gott fólk í minni hólnum, misjafnt í þeim stærri". Þetta er líka hermt uppá Brynjólf biskup Sveinsson. Það skemmtilega er, að þessi þjóðtrú er sprell lifandi í sínu umhverfi enn í dag á þessum síðustu og verstu trúleysistímum, tækni- og tölvualdar. Einn hökull af fjórum í Hofteigskirkju er nú gjarnan nefndur álfahökull (sjá mynd). Er hann gamall og í fóðrið saumað fangamark og ártal. Í kirkjumunaskrá Matthíasar Þórðarsonar, þjóðminjavarðar er hökli þessum lýst á þessa leið: "Úr rósóttu og bekkjóttu silki, krosslaus, gamallegur og brúkast ei lengur. Með GIS og 1744 í fóðrinu". Ólafur biskup Gíslason vísiteraði Hofteigskirkju 1748. Þar segir eftirfarandi um hökul einn í vísitasíugerðinni: ,,Fyrir þetta (gamlan hökul og rykkilín) hefur velnefndur staðarhaldarinn tillagt hökul af blómuðu Tubini, undirfóðraður af lérefti. Hökulinn er vænn og kostulegur". Þetta er vafalaust Hólbúa-hökullinn ný og glæsileg flík, tillagður Hofteigskirkju af velnefndum staðarhaldara séra Guðmundi Ingimundarsyni er prestur var í Hofteigi frá 1738-1744. Stafirnir G.I.S. er fangamark hans og ártalið mun tákna árið sem hökullinn kom til kirkjunnar. Nú mun margur segja að þjóðtrúin fari mjög halloka við þessar upplýsingar. En þarf svo að vera?Jökuldælingar hafa jafnan í gegnum tíðina verið eins og álfar út úr hól. Í þeim skilningi getur þetta verið Hólbúa-hökull."
Aðfangategund
Undirskrár
Undirskrá: Almenn munaskrá
Efnisorð / Heiti
Efnisorð: Hökull
Heimildir
Þjóðsögur Jóns Árnasonar, 1. og 3. bindi.
Upprunastaður
65°21'26.5"N 14°52'15.4"W