Skrifpúlt
1820 - 1850
In preservation at
National Museum of Iceland
Skrifpúlt Sveinbjarnar Egilssonar rektors og skálds (f. 24.12.1791, d. 17.8.1852). Eftir hann eignaðist sonur hans, Benedikt Sveinbjarnarson Gröndal, skáld, púltið. Eftir að Benedikt lést árið 1907 varðveitti Einar Benediktsson skáld púltið. Ragnar Önundarson afhenti púltið til eignar og skráningar í Þjóðminjasafn Íslands. Hann gaf púltið til minningar um afa sinn, Ragnar Ásgeirsson (sjá meðfylgjandi ávarp sem Ragnar flutti við afhendingu púltsins á Bessastöðum 1.12.2010).
Púltið er úr eik og með hallandi loki. Breidd púltsins er 95-98 cm, dýpt 62 cm, hæð sjálfs púlts ofan á stelli er 42 cm en hæð frá gólfi og upp á efsta punkt er 68,8 cm. Á því eru þrjár skúffur. Með innri brún að ofan sér móta fyrir því að grind hafi verið með brúninni. Samningur var gerður um að púltinu yrði komið fyrir á Bessastöðum. Ástand púltsins var orðið lélegt en Ragnar lét gera vandlega við það. Gunnar Bjarnason húsasmiður annaðist það verk. Hann smíðaði þá undirstell það sem nú fylgir púltinu.
Um skrifpúlt, eftir Lilju Árnadóttur, fagstjóra munasafns Þjóðminjasafnsins, mars 2011:
Einkenni skrifpúlta er að þau eru jafnan með hallandi borði og þau eru hirslur þannig að borðið sjálft er lok á hirslu þar sem í var hægt að geyma bækur, pappír og skriffæri.
Skrifpúlt eru af mjög mismunandi stærðum. Allt frá því að vera mjög stór húsgögn með tveimur skápum sem standa samsíða með bili á milli en ofan á þeim hirsla með skáhallandi loki eða ferðaskrifpúlt / færanleg púlt sem flutt voru auðveldlega milli borða innanhúss eða staða. Þá er gjarnan talað um ferðaskrifpúlt. Oft eru skápar ofan á skrifpúltum, til beggja handa upp við vegg þar sem púltið stendur. Slík púlt geta verið allt að tveimur metrum á hæð. Þá er oft eins konar grind eða píláragrind með þeirri langhlið borðplötunnar sem látin er snúa upp að vegg en á þeim púltum eru ekki skápar ofan á plötunni. Sum skrifpúlt eru þeirrar gerðar að þau standa á einföldum háum fótum.
Stærri skrifpúlt eru þannig að fólk stendur við vinnu sína við þau, hvort sem það eru skriftir eða lestur. Skrifpúlt hlutu því oft að vera höfð til að geyma hluti eins og áður sagði jafnframt því sem þau voru skrifborð sem staðið var við.
Ferðaskrifpúltin eru kassar sem opnast með hjörum upp á gátt og leggjast út og ná þannig tvöfaldri stærð sinni. Yfirleitt eru geymsluhólfum í báðum helmingum. Þegar þau voru ekki notkun fór lítil fyrirferð í þeim en eru oft skrautleg að utan.
Nokkur stór skrifpúlt frá nítjándu öld eru varðveitt í Þjóðminjasafni og eiga það flest sammerkt að hafa verið í eigu efnafólks. Meðal þeirra er skrifpúlt frá 18. öld úr úr Viðey. Allnokkur ferðaskrifpúlt eru og í safninu m.a. frá Jóni Sigurðssyni forseta.
Skrifpúlt Sveinbjarnar er af þeirri gerð sem tíðkaðist á fyrri hluta 19.aldar. Það er einfalt í gerð sinni. Hirslur eru aðeins í sjálfu borðinu en hvorki skápar undir því eða ofan á. Stendur á fjórum háum fótum, sem gera þurfti að nýju nú við uppgerð.
Main information
Dating
1820 - 1850
Material
Object-related numbers
"Museumnumber b": 2010-73
Dimensions
98 x 62 x 68.8 cm
Lengd: 98 Breidd: 62 Hæð: 68.8 cm
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Skrifpúlt
References
www.mbl.is/greinasafn/grein/1244515/
www.thjodminjasafn.is/frettir/eldri-frettir/nr/3048
www.visir.is/sogufraegt-skrifpult-afhent-a-bessastodum/article/2010109968315
Margrét Hallgrímsdóttir (2013). „Saga skrifpúlts“. Árbók hins íslenzka fornleifafélags 2012.