Saumavél
1883
In preservation at
National Museum of Iceland
Saumavél Guðrúnar
Hannesdóttur, móður gefanda. Vél þessi er ekki stór, hún er smíðuð úr stáli,
handsnúin. Á undirstöðugrind eru fjórir ljónsfætur. Utanmál neðst 23.8
sm x 35 sm, en platan er 26.4 sm á l., 15.1 sm á br. Sveifarhjólið er 15.8
sm í þvm. Vélin virðist í góðu lagi og lítur vel út. Eins
og greint er frá í meðfylgjandi bréfi til þjóðminjavarðar, dags. 28.2.1953,
var vél þessi keypt í Ziemsensbúð í Reykjavík árið 1883. Keypti hana faðir
gefanda. Gefanda minnir, að verðið jafngilti einu skippundi af þurrkuðum
saltfiski, en skippundið mun þá hafa verið 48 krónur. Marta segir ennfremur:
Móðir mín saumaði mikið og notaði saumavélina nærri daglega
frá því að hún fékk hana, og þar til hún hætti fatasaumum um 1928, eftir
þann tíma saumaði hún aðallega útsaum, en tók þó í saumavélina annað veifið
til 1940. Ekki eignaðist móðir mín aðra saumavél um ævina, saumaði hún
á vélina úr öllum tegundum efna, allt frá fínasta silki til grófasta striga
og allt þar á milli. En vélin er ennþá nothæf, þótt hún hafi nú látið á
sjá að ytra útliti. - Eitt sinn, nokkru fyrir aldamót, varð eitthvað að
saumavélinni, svo að móðir mín gat ekki snúið henni. Faðir minn, sem var
einkar laginn við allar viðgerðir, skrúfaði þá vélina í sundur og gerði
við það, sem bilað hafði, mig minnir, að það væri fjöður eða gormur innan
í framstykkinu við nálarstöngina. - Vélin varð jafngóð að viðgerð lokinni,
og hefur aldrei neitt orðið að henni síðan utan það, að lítil fjöður, sem
var innan í skyttunni, eyddist og brotnaði að lokum. Þessi fjöður, sem
var föst í annan endann og var þeim megin, sem götin eru, var tekin upp,
þegar skyttan var þrædd, og lögð niður aftur, þegar búið var að þræða.
Þá var þrætt í annað hvort gat. Eftir að fjöðrin bilaði, þræddi móðir mín
í öll götin. Varð þá stillingin í tvinnanum hæfileg. - Hólkurinn utan um
handfangið var úr tré, hann eyddist smám saman og datt að lokum í sundur,
má segja að hann eyddist upp til agna. Sbr. Þjms. 9015.
Main information
Dating
1883
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: 15275
"Museumnumber b": 1953-6
Dimensions
23.8 x 35 x 0 cm
Lengd: 23.8 Breidd: 35 Hæð: 0 cm
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Saumavél