Ábreiða, á rúm

1858 - 1861

In preservation at

Útsaumuð ábreiða eftir Guðrúnu Sveinbjarnardóttur Egilssonar frá 1858-1861. Blómakarfa og vers úr Passíusálmunum eru saumuð í. Sú trú var á ábreiðunni að hún hefði lækningamátt (sjá hér neðar). Þegar ábreiðan kom til safnsins var hún strengd á blindramma. Það hafði haft það í för með sér að brúnir hennar voru orðnar mjög slitnar. Því losaði Margrét Gísladóttir textílforvörður ábreiðuna af blindrammanum svo hægt væri að rúlla henni upp og geyma hana þannig. Gefandi er Anna Þórarinsdóttir, Hraunvangi 1, Hafnarfirði. Hún skrifaði pistil um teppið og feril þess sem fylgir með (sjá einnig í möppu: Fylgiskjöl Aðfangabókar): Teppið saumaði Guðrún Sveinbjarnardóttir Egilsson. Hún bjó í Otradal í Barðastrandasýslu og var gift séra Þórði Þorgrímssyni presti þar. Foreldrar hennar voru Sveinbjörn Egilsson, rektor, skáld og fræðimaður, og kona hans Helga Benediktsdóttir Gröndal. Teppið er saumað á árunum 1858 - '59 - '60 og '61. Grunnurinn var upphaflega svartur er sumt af garninu hefur í tímanna rás upplitast og orðið grænt. Sporin eru örsmá en það má greina að það liggur ekki eins í þeim. Nafn og ártöl eru saumuð á teppið og sitt hvoru megin við stóra blómakörfu eru saumaðir textar úr passíusálmum Hallgríms Péturssonar. Teppið átti að hafa lækningamátt og að öllum líkindum hefur það átt sinn þátt í því að Kristjana Gunnarsdóttir keypti það til þess að breiða yfir sjúkrabeð dóttur sinnar. Dóttir hennar, Elín Hafstein, var gift Lárusi H. Bjarnasyni, sýslumanni í Stykkishólmi. Hún var heilsulaus og móðir hennar dvaldi hjá henni og hugsaði um bú og börn í veikindum hennar. Seinna fluttist Kristjana til Hannesar sonar síns og konu hans Ragnheiðar og var teppið á þeirra heimili það sem eftir var af þeirra búskap. Komst síðan í eigu elstu dóttur þeirra, Ástríðar, móður minnar, og þaðan til mín og hjá mér er það búið að vera í u.þ.b. 30 ár. 7. sálmur, 18. vers Hjálpa mér herra sæli að halda kross- bikar minn, svo mig ei undan mæli né mögli um vilja þinn, ég bið almætti þitt vorkenni minni veiki, ef verða kann ég skeiki. Hresstu þá hjartað mitt. 22. sálmur, 4. vers. Sjá til mín sál að siðvanin, síst megi villa huga þinn. Forðastu honum að filgja hér, framar en Guðs orð leifir þér. Góð meining einga gjörir stoð gilda skal meira Drottins boð. 47. sálmur, 19. vers sé ég þig sæll Jesú, svo sem álengdar nú, von mína og veika trú, við bið ég hressir þú. 47. sálmur, 21. vers. Lát mig ó Jesú kjær, aldrei svo vera þér fjær að sjái ég ei sár þín skjær, þá sorg og eimd mig slær. 47. sálmur, 22. vers. Veit mér ég verði og sé vin þinn og kunningi. Þó hverfi heilsa og fé, hjálp mun þá nóg í té. 17. sálmur, 27. vers. Hveitikorn þektu þitt, þá upp rís holdið mitt Í bindini barna þinna, blessun láttu mig finna. (sama stafsetning og er á teppinu). Í tímaritinu Hugur og hönd frá árinu 1974 kemur fram að Guðrún hafi saumað fleiri teppi með sömu fyrirmynd og þó nokkur þeirra eru til í eigu ættfólks hennar í Reykjavík, sem og önnur sem keypt hafa verið af henni. Þetta teppi er stærra en öll hin vegna munsturbekkjanna kringum blómsturkörfuna og einnig er það sérkennilegast vegna passíusálmanna sem saumaðir eru í það. „Guðrún vann mikið af sínu bandi sjálf og litaði með jurtalitum, en sumt fékk hún erlendis frá. Grunnliturinn á teppinu hefur upprunalega verið svartur, en nokkur hluti hans hefur litast upp, hvort sem það er sá heimalitaði eða útlendi. Það sem að öðru leyti má taka fram um vinnuna á teppinu er að stramminn sem saumað er í er tvíaukinn á breiddina, en það sést ekki á réttunni. Einnig má nefna að ekki liggur eins í sporunum og virðist tilviljun ráða.“ (Hugur og hönd, 1974, bls. 20)