Sýni, skráð e. hlutv.

In preservation at

Stór kökkur af svörtu efni, þéttu og nokkuð hörðu, er mest líkist samþjappaðri viðarkolaösku. Utan um þetta er harðundinn dúkur með einkennilegri vend, annars konar en á nokkuru öðru hér í safninu, mjög þykkur: dúkur þessi, sem upphaflega mun hafa verið hvítur, er mórauður að innan, þeim megin er að svarta efninu veit, og svo sem hálfsviðinn, en utan á honum tollir við hann töluvert af hvítleita efninu, sem áður var nefnt (nr. 4306), enda hefði allur þessi kökkur verið niðri í því. Á því getur varla nokkur efi leikið, að kökkur þessi hefir af ásettu ráði verið lagður með þessum umbúnaði niður í hvítleita efnið, því að til annara hluta sýnist hann hljóta að hafa verið alls óhæfur, og má vera að hér sé fundin vísbending um það, hvernig menn til forna hafi farið að búa til skyr. Gripirnir nr. 4306 - 10 fundust vorið 1896 á bænum Skriðu í Fljótsdal, er þar var verið að grafa fyrir undirstöðum að búrvegg í hinni fornu bæjarrúst, sem er orðin ákaflega þykk: rúmum 2 álnum fyrir neðan gólfið í húsi því (eldhúsi), sem þar var áður, kom niður á trédrumba og borðstubba, en undir þeim var gulhvítt, rakt, límkent jarðlag, er var hér um bil 3 stungur að þykt, áður kom á fasta möl. Þá er betur var að gáð, var þar stór gryfja ferhyrnd, 10 fet á annan veginn og 11 fet á hinn og rúm 3 fet að dýpt, vandlega hlaðin úr óhöggnu grjóti, límd með mósteypu og sléttuð inan og stendur hleðslan alveg óhögguð að því er séð varð: botnin í gröfinni er hörð smáskriða og virðist leirlag eða mólag vera ofan á því: úr suðurhorni grafarinnar lá lokræsi mikið og hafiði orðið vart við það áður undir bænum. Í þremur hornum þessarar gryfju voru digrar, sívalar stoðir og tvær í miðju (eitt horn gryfjunnar var ekki kannað): þvertré lá milli stoðanna í miðju gryfjunnar og borð þaðan út til enda hennar og hafa þar að líkindum verið önnur þvertré á hornstoðunum til að halda uppi borða endunum. Þessi gryfja var nær full af hinu hvítleita efni (nr. 4306), en þó var töluvert blandað mold og ýmsum óþverra, sem í það hefir fallið, er borðin yfir því fúnuðu og féllu niður í gryfjuna. Þar niðri í var kökkurinn (nr. 4307), en við aðra stoðina við hliðvegg gryfjunnar var beinaruslið, sem af er sýnishorn í nr. 4308, og virðist eigi hafa verið þar upphaflega, heldur fallið inn síðar: undir fjölunum nokkurn veginn í miðri gröfinni fannst steinausan (nr. 4310), en ofan á fjölunum voru tætlur þær af vefnaði, sem nú eru í nr. 4309. - Það er varla efamál, að hvítleita efnið er leifar af mjólkurmat einhvers konar, helst skyri, og hefir gryfjan verið höfð til þess að gera upp og geyma í henni matinn til vetrarins, en ræsið út úr henni haft til þess að geta ræstað hana vel innan og til að veita burt vatni, ef upp í hana kynni að koma. Þessi gryfja með sínum útbúnaði er mesta mannvirki þessa kyns, (sjá lýsingu eptir gefanda gripanna í Árbók 1897, bls 22 - 24), sem til þessa tíma hefir fundist hér á landi, svo að sögur fari af, því að allar aðrar gryfjur hafa verið óhlaðnar og miklu minni.

Main information

Donor: Jón Jónsson

Object-related numbers

Museumnumber a: 4307 "Museumnumber b": 1896-85

Place

Staður: Skriðuklaustur, Skriða, 701-Egilsstöðum, Fljótsdalshreppur

Record type

Artifact

Collection

Undirskrá: Fundaskrá Undirskrá: Fundaskrá_Lausafundir

Keywords

Keyword: Sýni, skráð e. hlutv.

Place of origin

65°2'27.2"N 14°57'9.1"W