Togkambur

1800 - 1880

In preservation at

Togkambar með venjulegri gerð: þeir eru 2 og gerðir þannig, að 9 ferstrendir og frammjóir stáltindar, um 14 cm. l. og 2-5 cm. að þverm. , eru settir fastir í eins konar haus úr járni, 22 cm. l. 0,9 að br. og 0,6 að þ., en á honum er tangi á miðju og er hann rekinn upp í sívalt birkiskapt, 12,5 og 11,5 að l. , og 3 og 2,7 að þverm., með járnhólk á. Brúnirnar á tindunum, sem ganga alveg gegnum járnslána eða hausinn og eru með hnoði að ofan, þær horfa fram og aptur og hver mót annari. Hafðir til að tæja í ull og tog. Sbr. nr. 6782. Virðast allgamlir. Þeir eru frá móður gefandans, Herdísi Ólafsdóttur. Gefandinn skýrir þannig frá því hversu farið var að því ( að kemba etc., sbr.viðfest blað). Að kemba í togkömbum. Öðrum kambinum er haldið í vinstri hendi, þannig að tindarnir viti upp. Með hægri hendi er visk af togi látin á tindana og dregin fram:frá skaptinu : verður þá nokkuð eftir á tindunum . Þannig er haldið áfram þangað til togið fyllir nál. 2/3 af hæð tindanna. þegar því hefur verið þrýst niður á þá. Togvisk sú sem nú er í kambinum veit öll frá skaptinu. Skaptmegin á tindunum má ekkert vera nema það sem liggur utanum þá. Hinn kamburinn er nú tekinn í hægri hendi, tindarnir horfa niður: þeim er stungið í gegnum viskina í hinum kambinum og dregið fram: kemur þá nokkuð af toginu í tóma kambinn. Þessu er haldið áfram svo títt sem þol og handfimi leyfir, þangað til meiri hluti togsins er kominn í kambinn í hægri hendi. Þá eru höfð kambaskipti í höndunum og togið er látið færast aftur í hinn kambinn á sama hátt og áður. Þannig er haldið áfram að kemba - við og við höfð kambaskipti - þangað til enginn hnökri sjest í togfari því er fram stendur af hvorum kambi, þegar það er borið upp við birtuna. Þá er kembt svo , að jafnmikið sje í báðum kömbunum. Að því búnu er togfaxið teygt fram í lopa, eða: það er lopað framanaf kömbunum, Það má gera þannig: Kamburinn hvílir á hnjám mannsins og er haldið við með vinstri hendi: skaptið veit til vinstri en tindar vita upp. Með hægri hendi er togað í annan enda faxins og lopinn þannig smátt og smátt þumbaður (eða dreginn með öllum fingrum eða að eins með vísifingri og miðfingri (löngutöng) upp í lófann þangað til búið er að lopa framanaf öllum kambinum. Betra er að halda með vinstri hendi utanum faxið til stuðnings þar sem lopinn er að teygjast fram úr því. Ef hnökri kann að dragast fram úr faxrótinni um leið og lopað er, þarf að taka hann burtu. Hinum kambinum eru gerð sömu skil. Þá eru eftir leifar við tindana, lengri eða styttri eftir því hve nærri hefur verið gengið, en jafnan er það mestur hlutinn af virk þeirri , sem látin var í kambana upphaflega. Nú er það tekið úr kömbunum, greitt með höndunum og jafnað. Síðan er það látið í annan kambinn, kembt og lopað eins og í fyrra sinn. Í þriðja sinn er togið kembt og farið eins að öllu sem fyrri skiftin. Það sem þá er eftir er nefnt undankemba. Ljettara er að hvíla vinstri hendina utarlega á borði meðan kembt er heldur en að halda henni á lofti, því að það er þreytandi. Ef að togið hefur verið kembt þrisvar, eins og gert er ráð fyrir að ofan, þá eru loparnir orðnir sex. Þeir eru lagðir hver við hliðina á öðrum, þeir styttri teygðir svo að allir verði jafnlangir. Þá er tekið um annan enda þeirra með vinstri hendi en teygt úr með hægri. Við þetta falla þeir allir saman í einn lopa og hann er þumaður upp í hægri lófa eins og þegar lopað var framan af kömbunum. Meðan þetta er gert er lopanum haldið upp við birtuna og allir hnökrar teknir burt, sem enn kunna að vera eftir. Ekki má strjúka lopann með vinstri hendi, heldur halda þjett um hann milli þess sem hendin er færð til. Lopinn er undinn upp í hönk ef hann er ekki spunninn þegar. Lopinn verður nál. 1/3 að vigt móti undankembunni: meiri ef togið er gott og gengið er nærri undankembunni minni ef gagnstætt er ástatt og aðfarið. Það sem hjer er sagt að eitt skuli gert með hægri hendi annað með vinstri, má eins vera öfugt ef vill. Við þetta verk eins og svo mörg önnur væri bezt að vera jafnvígur á báðar hendur. ( Kristján Jónasson, verzlunarm. 12/10 1894.)