Stóla, messuklæði
In preservation at
National Museum of Iceland
Tvær stólur úr hvítu silki með gulri bryddíng allt í kríng, fóðraðar með hvítu hörlérepti og með fjórum litlum sexblöðuðum gylltum silfurskjöldum á, með upphleyptu verki og laufum á, gjörðum í gotneskum stíl, allir með eins og latínu-S í miðju. Á stólunum eru og brot af 4 öðrum skjöldum, en upprunalega hafa verið 9 skildir alls á hverri stólu. Þær eru rúm alin á lengd, 3½ þuml. á breidd og með spöðum neðan á, sem eru 6½ þuml. að breidd, og með silkikögri í endanum, hvítu, rauðu og fjólubláu. Að ofanverðu á stólunum eru tvær lykkjur, og hefir þeim lykkjum verið krækt á krókana, sem eru á altarisklæðinu (næsta nr. hér á eptir). Það er því efasamt, hvort þær upprunalega hafi heyrt til altarisklæðinu, heldur er hitt líklegra, að þær hafi við siðaskiptin verið teknar af biskupsskrúðanum, því að alveg eins silkistólur heyrðu til biskupsbúníngnum:; en það vantar að eins á þær kaflann, sem lá yfir um hálsinn, sem lílega hefir verið klipptur í sundur, til þess að menn því heldur gæti notað þær til einhvers, úr því það var ekki lengur orðinn siður, að hafa þær við biskupsbúnínginn. 1) Biskupar og prestar og djáknar 2) báru stólurnar, voru þær hengdar um hálsinn, og héngu svo endarnir niður beggja vegna; lögðu biskupar og prestar þær í kross á brjóstinu, en djáknar ekki. Þær táknuðu vald og tign prestsins. Upphaflega var stola rómversk kvenna-yfirhöfn, heil að framan með breiðu hlaði eða röndum frá efsta til neðsta til beggja hliða að framan. Þannig randir höfðu og karlmenn á túnikum sínum. Síðan tóku menn upp lausar stólur, sem menn lögðu yfir messuserkinn, svo það leit þá út eins og þeir bæri stólu.
1) sbr. visitazíubók Jóns Vigfússonar frá hérumbil 1686 um Reynistað: ,,Tveir altarisdúkar saumaðir, annar af hvítu lérepti með baldíradri brún og tveim stólum þar niður af". Í máldaga Ólafs Rögnvaldssonar um Grýtubakka segir: ,,Altarisklæði með fjórum lausum dreglum". Þetta sýnir, ef til vill, að eitthvað líkt stólum hafi hángið á altarisklæðunum í pápisku, en hér heita það samt ekki stólur, og það hefi eg ekki séð í bókum frá pápiskri öld, að eg man.
2) Biskupa sögur I, 871 getur um stólu á djákna.
Main information
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: 423
"Museumnumber b": 1867-65
Place
Staður: Skálholt, 801-Selfossi, Bláskógabyggð
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Stóla, messuklæði
Place of origin
64°7'38.6"N 20°31'27.2"W