Kistill, + hlutv.
In preservation at
National Museum of Iceland
Úr aðfangabók:
Kistill, allur útskorinn með myndum; hann er alveg eins að öllu leyti og nr. 867 hér að framan, sömu myndir, sömu rósir, nema þessi kistill er að öllu óskemdur og litirnir glöggir á myndunum; en eg verð þó að lýsa honum nokkuð, að því sem alt er skýrara á þessum, enda er þetta bezta verk. Á lokinu er gagnskorin rós í einu lagi, er vex upp úr jurtapotti, og listar alt í kring, á göflunum sömuleiðis; Maðurinn á hestinum, sem er innan í rósinni á framhliðinni, hefir barettu á höfði, þ. e. húa með útskotnu uppbroti: hann er í dökkrauðum rokk, og er röð af hnöppum niðureptir barminum ofan úr; innan undir er hann í nokkurs konar hárauðu vesti síðu, með hnapparöð á barminum; ekki verður séð hvort hann er í háum stígvélum eða með hæla-háa skó; á makkanum á hestinum situr fálki; beizlið er með stengum, ennisól og snoppuól. Maðurinn, sem stendur undir laufinu á móti, hefir sama búnað, nema hann er í hárauðum rokk, í grænu vesti undir og gulum brókum. Drengurinn, er stendur fyrir aptan hann, er í brókum stuttvíðum og girður í brækur. Konan hefir sama búnað og á hinum kistlinum, nema hér er hún í grænni samfellu, og heldur á rauðri blæju í hendinni. Auðséð er, að hér er verið að fylgja höfðingja á hest, og drekka hestaskálina, sem kölluð var, sjá nr. 666 að framan. Kistil þennan hefir átt Sigurður Guðmundsson málari, forstöðumaður forngripasafnsins; ofan á handraðann er límdur miði, og stendur þar á með hans hendi: Hallgrímur faðir Þorláks í Skriðu hefir skorið þennan kistil; nr. 867 hlýtur þá líka að vera eptir hann, því verkið þekkist varla í sundur, eins og áður er sagt.
Skráð í Sarp 2: "H. 22; Br. 55; Dý. 27 cm"
Úr Gersemar og þarfaþing: (Texti eftir Þóru Kristjánsdóttur)
„Þetta gæti verið þekkt minni um biðilinn sem ríður í hlað með hefðartáknið hauk á öxlinni, og er tekið fagnandi af bóndanum, vinnumanni og prúðbúinni dótturinni. Það er algengt myndefni víða um heim, en hér hefur listamaðurinn gert sér far um að klæða fólkið í íslenskan búning.“
Í texta Þóru eru upplýsingar um Hallgrím Jónsson, sem skv. Sigurði Guðmundssyni skar kistilinn.
„Hallgrímur Jónsson var fæddur á Naustum í Eyjafirði 1717 og sat í Hólaskóla frá 1731-36. Hann tók þó ekki prestvígslu, heldur gerðist bóndi og afkastamikill smiður. Hann bjó að Naustum, á Kjarna, Halldórsstöðum og í Kasthvammi í Laxárdal, en fluttist loks roskinn að Upsum á Upsaströnd með Gunnari syni sínum, sem þar varð prestur árið 1769. Hallgrímur lést 1785. ...
Þeir feðgar Hallgrímur og Jón voru helstu skreytingarmenn kirkna á Norðurlandi á 18.öld, og hafa varðveist eftir þá altaristöflur, predikunarstólar og margvíslegir málaðir og útskornir gripir. Norski fræðimaðurinn Ellen Marie Mageröy hefur skrifað um jurtaskreyti í íslenskum tréskurði, og hlaut fyrir doktorsnafnbót 1969. Þar dregur hún í efa að kistill þessi og aðrir gripir honum náskyldir séu eftir Hallgrím. Vill hún eigna þá óþekktum 18.aldar skurðmeistara, sem hljóti að hafa numið erlendis. Kristján Eldjárn tók undir þá skoðun og lét að því liggja að hann áliti þessa skurðgripi verk Jóns sonar Hallgríms. Rök þeirra hafa þó ekki tekið af tvímæli um kistilinn sé eftir Hallgrím bónda. “
(Sett inn af Sigrúnu Blöndal, 13. 8. 2010).
Úr Mynd á þili: (Texti Þóru Kristjánsdóttur)
Frekari upplýsingar um útskurð Hallgríms Jónssonar á bls. 108 - 115.
Main information
Object-related numbers
Museumnumber a: 901
"Museumnumber b": 1872-32
Dimensions
22 x 55 cm
Lengd: 22 Breidd: 55 cm
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Kistill, + hlutv.
References
Þóra Kristjánsdóttir. „Kistill úr eigu Sigurðar málara.“ Gersemar og þarfaþing. Reykjavík 1994, bls. 30-31.
Þóra Kristjánsdóttir. Mynd á þili. Reykjavík, 2005: 108 - 115.