Altaristafla
1682
In preservation at
National Museum of Iceland
Viðbætur Þóru Kristjánsdóttir 2008:
Sjá um Guðmund Guðmundsson, einn fjölhæfasta listamann á Íslandi á 17. öld, í bókinni Mynd á þili, 2005, bls. 56-65. Guðmundur virðist hafa sótt fyrirmynd kvöldmáltíðarmyndarinnar í koparstungu frá Antwerpen eftir Philip Calle frá árinu 1571, sem gerð var eftir málverki hollenska málarans Anthonie van Blocklandt d. 1583.
Úr aðfangabók:
Altaristafla, frá 1682, sem verið hefur í Reykjakirkju. Er hún í barokkstíl, smíðuð að mestu úr eik, útskorin og máluð, ferhyrnd í laginu og stærri á þverveginn. Mynda hana fimm lóðréttar eikarfjalir, sem festar eru á brík að ofan og neðan. Við töfluna er 1 m 4sm, br. 1 m 11,5 sm. Bríkurnar, er snúa lárétt, eru um 9 sm á br., þ. hinnar efri um 5 s., hinnar neðri 6,3, báðar með skrautheflun. Lóðréttu fjalirnar 16.5 sm til 22 sm á br., haf milli hliða 96 sm.
Gerð er kvöldmáltíðin, með lágu upphleyptu verki. Situr Kristur fyrir miðju borði, sem snýr þversum og nær yfir töfluna, en sjö postulanna sitja við sömu hlið og fimm andspænis. Geislaljómi er við höfuðin öll nema höfuð Júdasar, tígullega flötur, láréttur, hjá höfði Krists, en kringla gerð ella, hann er með alskegg, og einnig flestir postula, allir eru mennirnir með sítt hár og klæddir skikkjum. Framan við Krist stendur á borðinu kaleikur og þar er fat með páskalambinu, hjá átta postulanna ekki ýkja stórar kringlur, sem munu diskarnir, sjá má að Júdas heldur á sjóði, einn postula á könnu, og kanna stendur á miðju gólfinu sem myndar framgrunn, gólfið skiptist í reiti. Yst rísa skrautlegar súlur sitt til hvorrar handar, tjald er að baki Krists, en aftan við teygir sig veggur þvert yfir töfluna, á er skrautstoð á báða vegu við tjaldið. Nálægt efri brún liggja lauffléttur yfir baksviðið. Á töflunni má greina brúnan, dumbrauðan og gulhvítan lit. Neðst er skorin leturlína með upphafsstöfum, lágt upphleyptum: ,,Kvolldaltid wors drottens Ihesu Christi," og : ,, Ao 1682". Bríkurnar málaðar með svörtum lit og rauðum.
Dágott verk, mannamyndirnar fjörlegar.
Tafla þessi er mjög máð, hefur fúnað, tvö göt í gegn ofarlega, verið hefur trénegling í fjölunum, en skrúfur nú í stað nagla, tjara á bakhlið, og sjá má holur og sprungur.
Hreinsuð.
Vængur, sem á við. Hefur hann hangið vinstra megin á töflunni. Sami stíll. H. 91.8 sm, br. 48 sm og þ. 2.2. sm. Gerður úr tveimur furufjölum, sem tappaðar eru saman á langbrún. Skorinn út og málaður. Á framhliðinni er lágt upphleypt umgerð, og hér bogagluggi, með skrauti úr bátskornum tíglum og þrískeytum. Í reit þessum málaður Mattheus guðspjallamaður, hann stendur uppréttur, er klæddur skikkju, berfættur og heldur á bók, geislakringla við höfuð. Blaðflipar eru í vænghornum að ofan. Letrað er í sveigreitunum með upph.stöfum: ,,Sanct Matthe", Má greina rauðan lit, svo og svart og grænt. Á bakhlið vængsins er máluð sams konar mynd Lúkasar guðspjallamanns og gerðar bogadyr. Hann er klæddur skikkju, berfættur, og heldur á bók og ritfjöður. Hann sést gægjast fram við skikkjufaldinn hægra megin. Undir skikkjunni er hann í kjól. Sveigreitur myndarinnar ber áletrun með upph.stöfum:,, Sanct Lucas." Rósir við enda reits þessa og í miðju, en hnífar og krákustígsbekkir á dyrastöfum, að neðan er tíglagólf. Af litum má greina rautt, blátt, gult, mosabrúnt og svart.
Verkið á vængnum máð mjög, holur eru í, sprungur og rispur, og dálítið ber á undningi, lautir eftir hjarasprota við vinstri langbrún að framan andspænis brún og við miðju að aftan er gert skarð fyrir loku og negld á eirplata.
Vængur sem á við. Hefur verið hægra megin . H. 92 sm, br. 48.8 sm, og þ. 2.2 sm. Tvær furufjalir, tappaðar saman. Sams konar verk og tilhögun og á hinum væng töflunnar. Útskurður á framhlið, og gerð mynd sem sýnir Markús guðspjallamann. Hann er klæddur kjól og skikkju, með bók og við höfuð honum geislakringla. Letrað er með upph.st. á sveigreitnum:,, Sanct Marc." Á bakhliðinni gerður heilagur Páll, ber hann samskonar klæðnað, heldur á bók og sjá má geislakringlu við höfuð honum. Í sveigreit stendur með upph.stöfum: et Paulus". Sömu litir á væng þessum og hinum, málning all vel varðveitt í mynd Páls. Skrá er við miðja langhlið þá sem lagst hefur að töflu miðri, er hún felld í að aftan, plata úr járni yfir og gert skráargat.
Máður, einkum að framan, holur í, sprungur og rispur, vængurinn undinn nokkuð og hluti dottinn af við ytri langhlið. Járn ryðgað.
Altaristafla þessi er talin vera eftir Guðmund smið Guðmundsson í Bjarnastaðahlíð.
Sbr.,,Hundrað ár í Þjóðminjasafni,“ þáttur nr. 98.
Úr Kirkjur Íslands 5. bindi (ritst Jón Torfason og Þorsteinn Gunnarsson)
Altaristafla í Barokkstíl úr eik og furu ,,olíuförfuð og úthöggvin" eftir Guðmund Guðmundsson frá Bjarnasataðahlíð með ártalinu 1682. Taflan er alls 111,5 cm með vængjum. Myndefnið er kvöldmáltíðin, með lágu upphleyptu verki. Neðst er skorin leturlína með upphleyptum upphafsstöfu: KVOLLDMALTID WORS DROTTINS IHESV CHRISTI og Ao 1682. Myndefnið eru guðspjallamennirnir Mattheus, Lúkas, Markús og heilagur Páll. Skipt var um alristöflu í Reykjakirkju árið 1886.
(Sett inn af Kára Gunnlaugssyni, 17.02.2011
Main information
Guðmundur Guðmundsson, Attributed
Dating
1682
Material
Object-related numbers
"Museumnumber b": 1960-51
Dimensions
104 x 111.5 cm
Lengd: 104 Breidd: 111.5 cm
Place
Staður: Reykir, Skagafjörður
Exhibition text
Altaristafla úr Reykjakirkju í Tungusveit í Skagafirði frá árinu 1682, skorin í eik og máluð af Guðmundi Guðmundssyni smið sem bjó í og kenndur er við Bjarnastaðahlíð í Skagafirði. Guðmundur lærði tréskurð í Kaupmannahöfn og mörg verk eru þekkt enn eftir hann. Myndin, sem er lágt upphleypt, er af síðustu kvöldmáltíðinni, sem er algengasta mynd á gömlum altaristöflum. Á vængina eru málaðar myndir af guðspjallamönnunum Mattheusi, Lúkasi og Markúsi, svo og Páli postula.
1960-51
Altaristafla úr Reykjakirkju í Skagafirði á Norðurlandi, frá árinu 1682, skorin í eik og máluð af Guðmundi Guðmundssyni smið, sem lærði tréskurð í Kaupmannahöfn og mörg verk eru þekkt eftir enn. Myndin, sem er lágt upphleypt, er af síðustu kvöldmáltíðinni, sem er algengasta mynd á gömlum altaristöflum. Á vængina eru málaðar myndir af guðspjallamönnunum Mattheusi, Lúkasi og Markúsi, svo og Páli postula.
1960-51
Spjaldtexti:
Skorin og máluð altaristafla úr eik frá 1682. Á töflunni er kvöldmáltíðarmynd. Kristur situr fyrir miðju borði með ferhyrndan geislabaug og fyrir framan hann er kaleikur og páskalamb á fati. Allir postularnir hafa geislabaug nema Júdas, fjárgæslumaður postulanna, sem heldur um pyngju. Myndin er grunnt skorin og máluð dökkum litum. Neðst er áletrun: Kvöldmáltíð vors Drottins Jesú Krists og Ao 1682. Á vængina innanverða eru málaðar myndir af Páli postula og guðspjalla- manninum Lúkasi. Taflan er úr Reykjakirkju í Tungusveit í Skagafirði og gerð af Guðmundi Guðmundssyni smiði í Bjarnastaðahlíð í Skagafirði. Margir gripir eftir Guðmund eru varðveittir og bera þeir allir ákveðið svipmót barokktímans.
Carved and painted oak altarpiece, 1682 AD, depicting the Last Supper. Christ sits in the middle with a rectangular halo, and in front of him is a chalice and a dish holding the paschal lamb. All the Apostles have a halo but Judas, their treasurer, who holds a purse. The picture is a shallow carving painted in dark colours. At the bottom is the
inscription: Last Supper of Our Lord Jesus Christ and Ao 1682. On the side panels are paintings of St. Paul the Apostle and the Evangelists Matthew, Mark, Luke and John. The altarpiece is by the carpenter, Guðmundur Guðmundsson from Bjarnastaðir in Skagafjörður. It is from Reykjakirkja, Tungusveit in Skagafjörður. There are many
surviving works by Guðmundur which all show strong Baroque influence.
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
References
Kristján Eldjárn. „Íslenzkur barokkmeistari.“ Stakir steinar. Akureyri 1961, bls. 134-171.
Kristján Eldjárn.„ Altaristafla frá Reykjum.“ Hundrað ár í Þjóðminjasafni. Reykjavík 1962, nr. 98.
Þóra Kristjánsdóttir. „Guðmundur Guðmundsson í Bjarnastaðahlíð“ Mynd á þili. Reykjavík 2005, bls. 56-65.
Þór Magnússon. Skáldað í tré. Íslensk skurðlist úr Þjóðminjasafni. (Sýningarskrá). Reykjavík, 2001.
Place of origin
65°28'18.9"N 19°21'32.0"W