Rokkur
1880
In preservation at
National Museum of Iceland
Rokkur renndur og vel smíðaður, lagið einkennilegt. Hjólið er mjög stórt, 62 cm í þvermál með 12 pílárum. Því er komið fyrir í eins konar grind eða umgjörð og eru stólparnir í hornum hennar jafnframt fætur rokksins. Hæð þessarar grindar er 54 cm frá gólfi, en hún er á báða vegu nokkru víðari að neðan en að ofan. Efst er hún 23 x 56 cm en neðst 31 x 63 cm víð. Endar hjólássins ganga í gegnum 2 hliðarslár en milli hjólsins og annarrar þeirra er á honum lykkja, sem höfuð hlaupastelpunnar leikur í. Hún er í sambandi við fótafjöl, sem leikur að þolinmóð í tveimur hornstólpunum er samhliða hjólinu. Fóturinn kemur því þvert á fótafjölina, þegar rokkurinn er stiginn, en ekki langsetis, eins og á venjulegum rokkum. Uppstandarar ganga upp úr miðri grindinni og eru líkir uppstöndurum á venjulegum rokkum og sömuleiðis snælduumbúningur allur. Þó er snælduteinninn látinn leika í sérstökum auka uppstandara að aftan verðu, en ekki í kubb, sem felldur er inn í aðaluppstandarann, eins og venjulegt er. Þegar snældan er tekin úr rokknum, er frei? uppstandaranum ekki snúið í gatinu eins og algengast er, heldur er hann færður fram með því að losa á þar til gerðri skrúfu. Rokknum fylgir aukasnælda og skemill, sem hægt er að hafa undir fætinum, þegar spunnið er. Lýsing þessi er ófullkomin, enda erfitt að gera skilmerkilega grein fyrir skíkum grip í orðum. Rokk þennan smíðaði faðir gefandans, Torfi Bjarnason í Ólafsdal árið 1880. Smíðaði hann til samans 5 slíka rokka og fann sjálfur upp lag þeirra. Aðalkosturinn mun vera sá, að hjólið er óvenju stórt og gefur því mikin snúningshraða á snælduna, en hugvitið aðallega fólgið í því að finna upp umgjörð, sem rúmar svo stórt hjól án þess þó að rokkurinn verði óhæfilega hár og erfiður. Gefandi átti sjálf slíkan rokk, en er hann eyðilagðist í brunanum á Hvanneyri, fékk hún þennan hjá konu nokkurri í Hjarðarholti.
Main information
Dating
1880
Object-related numbers
Museumnumber a: 11741
"Museumnumber b": 1935-61
Place
Staður: Hjarðarholt, 311-Borgarnesi, Borgarbyggð
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Rokkur
Place of origin
64°42'3.1"N 21°32'27.9"W