Kappi, af klæðnaði
In preservation at
National Museum of Iceland
Úr aðfangabók:
Hvítt bómullarefni með bláum útsaumi. Þríhyrndur.
Kappinn var saumaður samtímis svuntunni (1985:39) af GP veturinn 1934-35 í æfingadeild Kennaraskóla Íslands. Kennari: Arnheiður Jónsdóttir. Kappann notaði GP er hún var við nám í Húsmæðrakennarskóla Íslands.
Úr Gersemar og þarfaþing: (Texti eftir Fríði Ólafsdóttur)
„... með stofnun Kvennaskólans í Reykjavík 1874 áttu ungar og efnilegar „konfirmeraðar“ stúlkur þess fyrst kost að stunda nám í bóklegum greinum og kvenlegum hannyrðum.
Gerður Pálsdóttir, fyrrum húsmæðrakennari, fædd 1924, gaf safninu árið 1985 nokkur svokölluð skyldustykki sem hún hafði unnið í handavinnu á skólaferli sínum. Skyldustykki voru verkefni sem allir nemendur skyldu vinna eins eftir nákvæmri fyrirmynd og leiðsögn kennara, læra undirstöðuatriði, rétt handtök og beitingu verkfæra. Því miður voru breytingar í verkefnavali vægast sagt litlar áratugum saman og kom það óorði á skyldustykkin. Veturna 1934-1938 var Gerður nemandi í æfingadeild Kennaraskóla Íslands og þar saumar hún svuntu, höfuðkappa og vélsaumsprufu.
Kennari Gerðar í handavinnu þessa vetur var Arnheiður Jónsdóttir (1894-1987) sem einnig sá um handavinnueftirlit í barnaskólum Reykjavíkur frá 1933. Hafði hún án efa mikil áhrif á framgang og framkvæmd kennslunnar. Eftirlitið fólst að mestu í því að fylgja skyldustykkjunum eftir og leiðbeina kennurum.
Svuntuna og kappann segist Gerður hafa saumað 10 ára gömul og velta má fyrir sér hver tilgangur og notagildið var. Sé svuntan skoðuð, er hún allsérkennilegt samband af handsaumi og vélsaumi enda unnin á þeim árum er kennsla á saumavélar í barnaskólum var á byrjunarstigi. Kappinn er allur saumaður í höndumog segist Gerður ekki hafa notað hann fyrr en hún fór í húsmæðraskóla og er hún ekki ein um það. Sem skyldustykki fyrir fullnaðarpróf saumar Gerður prufu með hagnýtum vélsaumsaðferðum eins og skyrtusaumni, ermaklaufum, líningum, hnappagati, földum og merkingum.
Síðan fer Gerður í Gagnfræðaskólann í Reykjavík, Ingimarsskóla, og hún telur að eina skyldustykkið, þegar hún var 15 ára, hafi verið að sauma í strigaprufu þrjár aðferðir af viðgerðarstoppi og merkingu. Árið 1943 stundar Gerður 4 mánaða nám í heimangöngudeild Húsmæðraskóla Reykjavíkur og þar eru skyldustykkin mestmegnis ungbarnafatnaður.
Handavinna verður ekki skyldunámsgrein hérlendis fyrr en með fræðslulögunum 1936. Samt var handavinna, einkum línsaumur, kennd í þremur barnaskólum frá 1901, og margir skólar sendu handavinnu á „allsherjarsýningu“ sem haldin var í Reykjavík 1934. Handavinnukennsla stúlkna er óhjákvæmilega samofin kvennasögunni og þeirri ímynd sem fylgdi hlutverki kvenna. ...
Frumkvöðlar hérlendis um „kvenlega menntun“ og þar með „kvenlegar hannyrðir“ á seinni hluta 19. aldar og fram eftir 20. öld voru flestar danskar, hálfdanskar eða danskmenntaðar konur. Það er því ekki að undra þótt handavinnukennslan hafi orðið „dönskuskotin“ eins og margt annað.“
(Sett inn af Sigrúnu Blöndal, 17.9.2010)
Main information
Material
Object-related numbers
"Museumnumber b": 1985-40
Dimensions
6.7 x 5.3 x 0.7 cm
Lengd: 6.7 Breidd: 5.3 Hæð: 0.7 cm
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Kappi, af klæðnaði
References
Fríður Ólafsdóttir. „Skyldustykki.“ Gersemar og þarfaþing. Reykjavík 1994, bls. 256-257.