Go Back To Search
Do you know more?

Grafskriftartafla

1800 - 1802
In preservation at
National Museum of Iceland
Úr aðfangabók: Grafskriptartafla, minningarspjald, mikið, smíðað úr furu og málað alt, aðallega með bláum lit, en nokkuð með rauðum til skrauts og sums staðar gullnum, umhverfis áletrunina, og hún sjálf hefur verið með gyltum stöfum, en er nú mjög máð. Taflan er að h. 157 cm., br. 120,5, þ. 2,8 yfirleitt, en framaná er sett burst, umgerð um áletrunina, súlur beggja vegna, listar neðan-til og upphleypt mynd af líkkistu meðal þeirra: á umgerðinni um áletrunina er hurð á hjörum og er málað blóm á spjaldið í henni, sitt hvoru megin. Í fyrstu hafa hjörurnar verið hægra megin og skrá vinstra megin, en síðar hefur verið breytt til. - Burstin er með miklu skarði í miðju, þar sem hún (er) hæst: í miðju skarðinu er stæði, sem ber mikinn, rendan topp eða hún: hann er 33,5 cm. að h. og 19,3 cm. að þverm. mest. Taflan er máluð að aptan einnig, ljós-græn, og málað þar á stórt blóm til skrauts, sem breiðist yfir töfluna og er mjög laglega gert. - Áletrunin er í 23 línum með latínuleturs-upphafsstöfum og er á þessa leið: KYRK ( svigi er ofn og neðan við eins og vanti staf SA.)IUNI TIL PRYDIS | ER ÞESSI TABLA HER UPPSETT | YFIR LEGSTAD OG I MINNING | SAL: GUDFINNU TORFADÓTTUR | ER FÆDDIST MDCCXLI EN GIPTUST MDCCLXV | HALLDORI FINNSSYNI. HAN FÆDDIST MDCCXXXVI. | VARD DOMKYRKIU PRESTUR | SKALHOLTI MDCCLX. | PROFASTUR Í ÁRNESS SYSSLU MDCCLXVII. | PRESTUR AD HITARDAL OG PROFASTUR I MYRASYSSLU MDCCLXX | HUN DEYDI SEINAST Á ÁRINU MDCCLXIX.OG EPTIRLET HONUM TVÆR DÆTUR GUDRUN Z SIGRIDI|SU FYRRI DEYDI XIV ÁRA GÖMUL. | HIN SEINI GYPTIST MDCCXXWI GUDMUNDI ÞORGRIMSSYNI | DÓMKYRK ( svigi er ofan og neðan við eins og vanti staf SA.) IU Z SÓKNARPRESTI A SELTIARNARNESI DEYDI MDCCXC | OG EPTIRLET HENI ÞRIÁ SONU | HUN GYPTIST SIDAN APTUR MDCCXCII. | GEIRI VIDALIN | DÓMDIRKIU OG SÓKNARPRESTI SAMASTADAR, | ER VARD BISKUP SKÁLHOLTS STIPTIS MDCCXCV. | OG HEFIR MED HONUM AFLAD FIÖGRA BARNA -----MINNING RETTSKICKADRA VERDUR Æ BLESSUD. - Áletrunin er víða mjög óljós og sums staðar horfin, svo að lesa verður í eyðurnar. - Á eptir prófasts-visitaztíugjörð í Hítardals-kirkju árið 1802, þann 28. September, er sett þessi klausa um minningartöflu þessa: Efter Begiæring profasts Sr (errið er skrifað uppi og strik undir SA.) Haldors in færest i kijrkin bohena ad han hefur sett ijfer kordijr eina prijdilega Brijk, málada Oliu farva, samt med Inscription forgilta, þar ad auk á Römum forgilta og forsilfrada-Þessa kostbæru Brijk, hefur velnefndur  „Herra“ Prófasturen uppá eigin kostnad lated setia ijfer legstad konu sinar, Sal Mad  „me“  Gudfinnu Torfadottur, og gefed kijrkinne Reikningslaust til prydes: Þó soleides, ad hyne so falla, ad kyrkian ijrde burtflutt frá þessum Stad, ad honum lifandi, edur efter hans Dag, þá sie úte, edur upphafin þesse Eignar rettur Hítardals kirkiu, og Brijk þesse hvorke burtseliast, nie burtflytiast til anarar kijrkiu, helldur tilheyre honum edur hans Erfingium og afkomendum, sem þar vid hana giöra hvad þeim þoknast.-Er Hítardals-kirkja lagðist niður var taflan sem annað þaðan flutt að Staðarhrauni og hún notuð þar fyrir altaristöflu. Brynjólfur Jónsson frá Minna-Núpi mun hafa bent þeim Guðm.verzsunarstjóra Thorgrímsen á Eyrarbakka og konu hans eða dóttur þeirra, frú E. Nielsen þar, á þessa töflu og ákvæði sjera Halldór, en þau gátu gert tilkall til hennar og gerðu það, ljetu flytja hana í íbúðarhús sitt á Eyrarbakka. Þar mun hún hafa verið nokkur ár ( og þar sá jeg hana fyrst, 1909, hangandi í anddyrinu eða uppganginum ). Nú hefur dóttir frú Nielsen, ungfrú Guðmunda Nielsen, látið færa hana safninu til varðveizlu. - Sjera Stefán Jónsson, er var lengi prestur á Staðarhrauni, segir það áreiðanlegt, að tafla þessi sje eptir Sæmund Holm, prest að Helgafelli, hinn alkunna listamann. - Sama sögðu þær mæðgur ( mjer )á Eyrarbakka, en Brynjólfur mun hafa sagt þeim eptir sjera Stefáni. - Smíðið er gott á töflunni, hvort sem það er eptir sjera Sæmund eða einhvern vanan trjesmið: að líkindum hefur Sæmundur ráðið gerðinni, ef til vill gert uppdrátt af töflunni til þess að smíða hana eptir, og hann hefur sjálfsagt málað töfluna alla, sje það rjett, að hún sje eptir hann, sem engin ástæða er til að efast um raunar. Taflan er því merkisgripur og sómir sjer vel, en þarf nú nokkurrar aðgerðar við, einkum hurðin og áletrunin.

Main information

Dating
1800 - 1802
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: 10156 "Museumnumber b": 1927-159
Dimensions
157 x 120.5 cm Lengd: 157 Breidd: 120.5 cm
Place
Staður: Hítardalur, 311-Borgarnesi, Borgarbyggð
Exhibition text
Minningartafla, vandað smíði og íburðarmikið, um Guðfinnu Torfadóttur, d. 1779, konu séra Halldórs Finnssonar prófasts í Hítardal, er hann lét gera og setja upp í kirkjunni þar. Á töflunni er löng áletrun með gylltum latínuletursupphafsstöfum, en taflan er mest með bláum lit en okkuð með rauðum og sums staðar gullnum. Framan á er burst með skarði í miðju og þar í stór rennd kúla. Súlur eru um áletrunina og listar neðan til og þar sett svartmáluð líkkista, en fyrir áletuninni er hurð á hjörum. Áletrunin er sums staðar máð og ólæsileg á pörtum, en er á þá leið, að hún sé uppsett kirkjunni til prýðis yfir legstað og í minningu sálugrar Guðfinnu Torfadóttur, er fæddist 1734. Síðan er kafli um mann hennar þar sem segir að hann hafi orðið dómkirkjuprestur í Skálholti 1760, prófastur í Árnssýslu 1767, prestur að Hítardal og prófastur í Mýrasýslu 1780. Þá segir um Guðfinnu, að hún hafi dáið seinast á árinu 1779 og látið manni sínum eftir tvær dætur, Guðrúnu og Sigríði. Sú fyrri lést 14 ára en hin seinni giftist 1786 Guðmundi Þorgrímssyni dómkirkju- og sóknarpresti á Seltjarnarnesi. Hann dó 1790 og eftirlét henni þrjá sonu, giftist síðan aftur 1792 Geir Vídalín dómkirkju- og sóknarpresti sama staðar, er varð biskup Skálholtsstiftis 1795 og hefur með honum aflað fjögura barna. Áletrunin endar með orðunum: Minning réttskikkaðra verður æ blessuð. Minningartöflunnar er getið í vísitasíu í Hítardal 29. sept. 1802 sem nýgerðrar. Segir þar að prófasturinn hafi látið gera hana á sinn kostnað og gefið kirkjunni til prýðis, en þó svo, að yrði kirkjan flutt frá Hítardal, að honum lifandi eða dauðum, skuli hann eða erfingjar hans mega ráðstafa töflunni svo sem þeim þóknist. Er Hítardalskirkja var lögð niður 1875 var taflan færð í Staðarhraunskirkju ásamt öðrum gripum Hítardalskirkju, og var höfð þar fyrir altaristöflu. Síðar var Guðmundi Thorgrímsen verslunarstjóra á Eyrarbakka, sem var dóttursonarsonur Guðfinnu, leyft að taka töfluna til sín eftir fyrrgreindum skilmálum og hafði hana lengi á heimili sínu í Húsinu svonefnda á Eyrarbakka. Guðmunda dóttir hans afhenti hana síðar Þjóðminjasafninu til eignar. - Taflan var sögð þar vestra eftir séra Sæmund Hólm prest á Helgafelli, d. 1821, sem talið er líklegt, en séra Sæmundur var lærður og fjölhæfur listamaður. 10156 Minningartafla, vandað smíði og íburðarmikið, um Guðfinnu Torfadóttur, d. 1779, konu séra Halldórs Finnssonar prófasts í Hítardal. Á töflunni er löng áletrun með gylltum latínuletursupphafsstöfum, en taflan er mest með bláum lit en okkuð með rauðum og sums staðar gullnum. Framan á er burst með skarði í miðju og þar í stór rennd kúla. Súlur eru um áletrunina og listar neðan til og þar sett svartmáluð líkkista, en fyrir áletruninni sjálfri er hurð á hjörum. Áletrunin er sums staðar máð og ólæsileg á pörtum. Minningartöflunnar er getið í vísitasíu í Hítardal 29. sept. 1802 sem nýgerðrar. Er Hítardalskirkja var lögð niður 1875 var taflan færð í Staðarhraunskirkju ásamt öðrum gripum Hítardalskirkju, og var höfð þar fyrir altaristöflu. Síðar komst hún í eigu afkomenda Guðfinnu. - Taflan var sögð vera eftir séra Sæmund Hólm prest á Helgafelli, d. 1821, sem lært hafði dráttlist í listaháskólanum í Kaupmannahöfn. 10156 Spjaldtexti: Minningartafla um Guðfinnu Torfadóttur, 1736–1769, eiginkonu séra Halldórs Finnssonar prófasts í Hítardal. Séra Halldór lét gera töfluna og setja upp í Hítardalskirkju. Taflan var færð í Staðarhraunskirkju ásamt öðrum gripum þegar Hítardalskirkja var lögð niður 1875. Þar var hún höfð sem altaristafla um árabil. Taflan er talin vera gerð af séra Sæmundi Hólm presti á Helgafelli, d. 1821. Hann stundaði nám við Listaháskólann í Kaupmannahöfn og eftir hann eru varðveittar fágætar teikningar af samtímamönnum hans. Memorial plaque to Guðfinna Torfadóttir 1736–1769 AD, made for her widower, the Dean of Hítardalur, and installed in the church there. It later served as an altarpiece in another church, Staðarhraunskirkja when Hítardalskirkja was deconsecrated in 1875. The plaque is believed to be the work of the Rev. Sæmundur Hólm d. 1821. He studied at the Royal Academy of Arts in Copenhagen and some of his unique portraits of his contemporaries survive.
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
References
Kirkjur Íslands, 15.bindi. Ritstjórar: Jón Torfason, Þorsteinn Gunnarsson. Reykjavík, 2010.

Place of origin

64°48'5.2"N 22°2'52.0"W