Grafskriftarspjald
1688
In preservation at
National Museum of Iceland
Úr aðfangabók:
Grafskripptarspjald úr furu, l. 136,5 cm., br. 35,6 cm. í neðri enda, 35,3 í efri, þykt 2,9 cm. Umgjörð hefur verið negld á rendurnar, en er nú af ( sbr. nr. 396). Fjölin ( spjaldið) er öll útskorin á framhlið og útskurðurinn lágt upphækkaður og málaður ýmsum litum, grænn, gulur o.s.frv.,en á milli er málað með rauðu og gulu. Yst beggja vegna eru blómastrengir sömul. í boga á efri enda, og blóm í efri hornum, en síðan er allri miðfjölinni skipt í 3 kafla : /engilsmynd í efst og 3 í neðstu, en svohljóðandi áletrum með gotn. skrifletri í miðkaflanum: Hier undr / hvyler su gud / hrædda hofdin / gz kvinna Hel / ga Magnus / dotter: I dro / ttne salud,/anno 1688 / epterbydan / de upprisune Neðst á neðri enda er skorin kringla er líkist hanskúfu og eru greinar útfrá. - Með fjöl þessari skrifaði gefandinn svolátandi skýrslu: Útskorin fjöl frá Guðmundi að Syðrivarðgjá með minningarorðum á yfir Helgu Magnúsdóttur, dána 1688. - Fjöl þessa ætlar Guðmundur gamli Magnússon komna frá Hrafnagilskirkju. - Helgu Magnúsdóttur kveðst hann hafa heyrt talda ættmóður sína Þorsteins Ketilssonar að Hrafnagili. Kristján Davíðsson, síðast bóndi að Garðsá, dáinn fyrir nær 20 árum, gaf Guðmundi að Varðgjá fjölina skömmu fyrir dauða sinn og hafði fengið hana hjá Hallgrími Prófasti Thorlacius (yngra) á Hrafnagili. - Svo segir Guðmundur mjer 21. júní 1879, er hann gefur mjer fjölina, en jeg gef hana forngripasafninu í Reykjavík. 20. júlí 1879. - Björn Halldórsson.- J. Á. (þ.e. Jón Árnason, forstöðumaður safnsins) segir hana úr Kaupangskirkjugarði (P.P.). Að líkindum er Helga þessi kona Jóns sýslumanns Vigfússonar í Lögmannshlíð, dóttir Magnúsar sýslumanns Arasonar og Þórunnar ríku: giptist hún Jóni um 1660 1) - Spjald þetta hefur þá sjálfsagt verið gjört til að hanga í kirkjunni í Lögmannshlíð og að líkindum hangið þar, en komist þaðan fyrir löngu, máske selt á einhverju kirkju-uppboðinu er kirkja hafði verið ofan tekin. Þar var og tafla með grafskript eptir foreldra Jóns sýslumanns. Grafskriftartöflurnar nr. 396 og 397 eru með mjög líku verki og eru þessar töflur að líkindum allar eptir sama smiðinn. Þær eru allvel gerðar og benda á listfengi og Kunnáttu útskurðarmannsins. Verður mjög vart ahrifa skábogastílsins í útskurðinum. 1) B. Ben., sýslum.æfir I., bls. 105 ete.
Úr Mynd á þili: (Texti Þóru Kristjánsdóttur)
Grafletursspjald /grafskriftarspjald þetta er eignað Illuga Jónssyni, bónda og snikkara í Nesi í Höfðahverfi í Eyjafjarðarsveit. Hörður Ágústsson hefur fært rök fyrir því að hann sé höfundur fjölmargra fágætra norðlenskra listgripa í barokkstíl sem varðveist hafa frá því um aldamótin 1700. Fáeinir þessara gripa eru varðveittir í Þjóðminjasafninu, flestir komnir þangað úr Laufáskirkju. Þeir bera allir mjög sterk höfundareinkenni, þau sömu og sjást á útskurði á predikunarstólum sem enn eru í Laufáskirkju og Draflastaðakirkju.“ Illugi hefur verið huldumaður í íslenskri listasögu fram að þessu en með rannsóknum Harðar Ágústssonar eru þó nokkrir gripir sem eignaðir eru honum, m.a.a grafletursspjöld og predikunarstólar. Grafskriftartöflurnar eru allar með líku verki: „.... framhliðin útskorin og ber þar mest á vængjuðum englahöfðum, blómastrengjum, innrömmuðum leturflötum ýmist með gotnesku eða latnesku letri, aldinklasateinungum og stundum hauskúpum.“ Grafletursspjaldið, sem hér um ræðir, er yfir „ Helgu Magnúsdóttur (d. 1688), sem mun hafa verið kona Jóns Vigfússonar sýslumanns í Lögmannshlíð, og hefur spjaldið fyrrum verið í Lögmannashlíðarkirkju.“
Sjá nánar umfjöllun Þóru Kristjánsdóttur í Máþ, bls. 78 - 83.
Main information
Dating
1688
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: 1714
"Museumnumber b": 1879-23
Dimensions
136.5 x 35.6 x 2.9 cm
Lengd: 136.5 Breidd: 35.6 Hæð: 2.9 cm
Place
Staður: Lögmannshlíð, 603-Akureyri, Akureyrarbær
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Grafskriftarspjald
References
Þóra Kristjánsdóttir. Mynd á þili. Reykjavík, 2005: Bls. 78 - 83.
Kirkjur Íslands, 10.bindi. Ritstjórar: Jón Torfason, Þorsteinn Gunnarsson. Reykjavík, 2007.