Hökull

1700 - 1800

In preservation at

Úr aðfangabók: Hökull úr rauðbrúnu, rósþrykktu flosi (plussi), með upplituðu, rauðleitu léreftsfóðri. Skreyttur með silfurvírssaumi. Brjóst og bakhluti úr einu stykki, sem hálsmálið er sniðið upp í frá vinstri öxl. Yfir hana hafa hökulhelmingarnir verið bundnir með þremur bendlum frá hvorri hlið. Jaðrarnir eru bryddaðir með um 1.2 sm breiðum borða úr silfurvír, og liggja endar hans loks samsíða upp eftir hægri öxl. Ekkert skraut á brjósthlið en á bakhlið stór kross og áletrun. Krossinn er gerður úr um 5.6 sm breiðum borða, hann er 65 sm á hæð og 41 sm á br. Að neðan, báðum megin, er áletrun, til vinstri: :HJS:, en til hægri: :ABD:, en þar undir er sams konar ísaumuð áletrun: :MDCCLXVIII:. Ef mælt er frá miðju hálsmáli niður að neðsta hluta jaðarsins á bakhlutanum er lengdin 92.6 sm. Þessi hluti er bogadreginn að neðan. Mælt ofan við geirann er breiddin 95.5 sm. Brjóstið kemur niður í stýfðan boga. Þessi fremri hluti hökulsins er 66 sm að lengd, 83 sm að breidd. Fóðrið er víða bætt með ljósum léreftspjötlum, en að öðru leyti er hökullinn ekki slitlegur. Eftirfarandi greinargerð fylgdi frá Guðbrandi Benediktssyni: Á tímabilinu 1755-1760 var Strandasýsla veitt Halldóri Jakobssyni, þá nýkomnum frá námi við háskólann í Kaupmannahöfn. Hann var ættaður frá Búðum á Snæfellsnesi, föðurbróðir Jóns sýslumanns og sagnfræðings Espólín. - Er hann kom til sýslunnar hóf hann búskap á Broddanesi, síðan flutti hann að Felli í Kollafirði. Hann kvæntist Ástríði Bjarnadóttur Halldórssonar sýslum. á Þingeyrum, um sambúð þeirra hjóna eru til ýmsar sagnir munnlegar en þó einkum skráðar. - Miklar líkur eru til, að Halldór sýslum. hafi átt Fell í Kollafirði og þá einnig kirkjuna. Hafi honum þá borið að sjá um viðhald hennar og þeirra muna er henni áttu að fylgja. Nokkuð er það, að í tíð þeirra hjóna eignaðist Fellskirkja sem mér er kunnug altaristöflu og hökul, hvorttveggja með fangamarki þeirra hjóna og ártali. Munnmæli herma, að hökullinn hafi þau gefið fyrir sálu sinni. - Sennilega munu vera til fullkomnar og réttar heimildir fyrir gjöfum þessum, ef kirkjubækur Fellsprestakalls eru til frá þeim árum eða vísitasíubækur Strandaprófastsdæmis. - Hökull sá er þessar línur fylgja hefir skreytt presta þá er þjónað hafa Tröllatungu og Fellsprestakalli í nær 200 ár, lengst af í Fellskirkju, þar til hún var lögð niður árið 1908, síðan í Kollafjarðarkirkju, þar til fyrir nokkrum árum. - Þjónandi prestar í Tröllatunguprestakalli á þessu tímabili hafa verið: I. Ásgeir Jónsson, prests og prófasts Pálssonar, Stað í Steingrímsfirði. II. Benedikt Pálsson, prests Bjarnasonar, Upsum í Eyjafirði. III. Jón Ólafsson, prests Eiríkssonar í Tröllatungu. IV. Hjálmar Þorsteinsson Þórðarsonar, ættaður úr Tálknafirði. V. Björn Hjálmarsson, prests í Tröllatungu. VI. Jón Björnsson, prests í Tröllatungu. VII. Halldór Jónsson, bónda Þorleifssonar á Kleifum í Gilsfirði. VIII. Arnór Árnason, bónda Sigurðssonar, Höfnum. IX. Jón Brandsson, prests Tómassonar, Ásum, Skaftártungu. Heimildir mínar eru Strandamannasaga Gísla Konráðssonar og Íslenzkar Æviskrár, P.E.Ó. - Broddanesi, 15. júlí, 1952. Guðbr. Benediktsson. Í kirkjulýsingum sínum segir Matthías Þórðarson m.a. um Kollafjarðarneskirkju og gripi hennar: Hökull úr rauðu, rósprentuðu flosi með silfurborða - krossi - leggingum og stöfum: :HJS:, :ABD: og árt. :MDCCXXVIII: Í viðbæti við þennan kafla segir Matthías ennfremur: Á Felli er altaristafla með kvöldmáltíðarmynd, og á vængjum skírnin og himnaförin að innan, en utan stafirnir H.J.S. og A.B.D. og árt. MDCCXCIII. Varðandi gjöf sýslumannshjónanna á Felli, sem Guðbrandur Benediktsson talar um, er rétt að taka fram, að hökulsins er getið í fyrsta sinn í visitasíubók prófasts, eftir úttekt að Felli 1769, og segir þar: Þridie er nu af göfugum properietaris tillaten af rauðu rösa plusse under fodradur med eyns litu lerefte, ä hónum eru eckta kross af breydum silfur borda hnytum. H. (em) stafer af sama, þar ad auke er þesse hókull allt um kryng breymadur af hvítum virborda, þesse merkelege hókull er nu af profastenum tekin firer seytian rixdale. Undirskrift: Asgeir Jonsson, H. Jacobsson, Magnus Magnusson. Halldór Jakobsson sýslumaður hefur eftir þessu að dæma verið eigandi (proparietarius) Fellskirkju og lagt henni til þennan hökul.