Order a photo Terms of Use

Fat, skráð e. hlutv.

1760 - 1769

In preservation at

National Museum of Iceland

Tinfat, kringlótt. Þvermál fatsins er 35,5 cm og barmur þess 4,8 cm. Á miðju fatinu að ofanverðu eru tveir stimplar sem báðir eru máðir en mismikið þó. Á öðrum þeirra sér móta fyrir könnu og tölustöfunum 176 en ekki er hægt að lesa fjórða og síðasta tölustafinn. Tölurnar gefa að öllum líkindum til kynna hvaða ár fatið var búið til. Mögulega gefur kanan til kynna gæði tinsins sem fatið er búið til úr. Á hinum stimplinum sér einnig móta fyrir könnu en sá stimpill er mun máðari og ekki er hægt að lesa fleira úr honum. Fatið sem er líklega búið til á árunum 1760-1769 er alsett rispum og skrámum eftir margra ára notkun. Á tveimur stöðum á fatinu eru litlar sprungar, ein á brúninni og ein á innri kanti sem nær í gegnum fatið. Á neðri hlið fatsins er á þó nokkrum stöðum búið að rispa ýmsa stafi, líklega upphafsstafi, virðist það hafa verið gert af mörgum ólíkum aðilum á ólíkum tímum. Dæmi um slíkar merkingar: PP, M, HID,A, VÞ. Á einum stað er búið að rispa að því er virðist heilt nafn en erfitt er að lesa hvaða nafn það er. Skv. lýsingu Gunnlaugs E. Briem hér að neðan þá er nafnið Rannveig letrað neðan á fatið og hugsanlega er hann að vísa í þessa skrift. Í safneign Þjóðminjasafns Ísalands eru varðveitt tvö önnur föt sem bæði hafa stimpla með mynd af könnu á. Þær könnur eru þó öðruvísi en kannan á þessu tiltekna fati. Númer þeirra eru: Þjms. 6428 og Þjms. 6429. Þjóðminjasafn Íslands tók við nokkrum gripum úr eigu Briem ættarinnar til varðveislu í safneign sína árið 2024. Gripirnir voru allir um tíma í eigu föður gefandans, Gunnlaugs E. Briem (f. 1922, d. 2014). Með sumum gripunum fylgdi ítarleg lýsing og saga sem Gunnlaugur hafði skráð og á það við um fatið (sjá lýsingu hér að neðan). Allir munirnir í gjöfinni eru skráðir undir númerinu Þjms. 2024-1. Lýsing Gunnlaugs E. Briem: Tinfat úr búi Kristins Briem (f. 1887, d. 1970) og Kristínar Björnsdóttur Briem (f. 1889, d.1961). Öruggt má telja, að það sé frá Svaðastöðum í Skagafirði og komið þaðan til móður minnar með sama hætti og spónninn [Þjms. 2024-1-4]. Áletranir eru aftan á tinfatinu m.a. Rannveig og mun það sennilega vera Rannveig Þorkelsdóttir, frænka móður minnar (langafasysir), en Rannveig varð 102 ára gömul. Tinfatið er danskt að uppruna og sýnist mér ártalið 1763 vera á því í stimpli. Annað tinfat var til á heimili mínu, sams konar að sögn Björns bróður míns, en það mun hafa verð brætt upp við niðursuðu á kjöti. Munaði litlu að tinfat þetta færi sömu leið. Móðir mín mun hafa gefið mér það í því skyni að bræða það [í] sökkur á færi, er ég var drengur. Kunnáttu skorti til þess og varð eigi af því sem betur fer. Fat þetta var geymt upp á lofti heima á Sauðárkróki mun ekki hafa verið tlaið neins virði. Tinílát voru notuð [áður en] postulín kom til sögunnar en munu vart hafa verið til nema á efnaheimilum svo sem Svaðastaðaheimilið var. E.t.v. má rekja nánar sögu tinfatsins með því að ráða áletranir þær sem á því eru nánar.