Go Back To Search
Do you know more?

Rúmfjöl

1848
In preservation at
National Museum of Iceland
Rúmfjöl, afar fagurlega útskorin. Fjölin er 111 cm að lengd og 24,5 cm breidd. Þykkt hennar er um 1,3 cm. Á framhlið eru upphafsstafir hjóna: syr. GSS og md. sir. GBD. Umhverfis upphafsstafina er upphleypt jurtaskrautverk. Leturbekkir eru við hvora langhlið á fjölinni framanverðri. Um er að ræða gotneskt letur. Stafaröðin virðist ekki mynda nein orð. Annað hvort er um villuletur að ræða eða þá að hver bókstafur stendur fyrir fyrsta staf í heilu orði. Á rúmfjölinni stendur: O I A P/Þ[?] Ó[?] M G V H/N/R[?] B H/N/R[?] M H/N/R[?] G S E L V L L A P/Þ[?] P/Þ[?] E M P/Þ[?] P/Þ[?] A D M H/N/R[?] S H/N/R[?] P/Þ[?] P/Þ[?] G D V E H/N/R[?] P/Þ[?] K K E V O K I H/N/R[?] R 2 5 7 A N N O O M C C M X L I I X B S S Líklega er um sálm eða vers að ræða, en eftir stafarununni eru tölustafirnir 257 skornir út. Því næst er ártal skorið út með rómverskum tölustöfum, virðist sem þar hafi átt að standa 1848 en talnarunan er þó óhefðbundin. Þar við hliðina á er höfundarmerkingin BSS. Fjölin er öll máluð í grænum, rauðum, bláum og hvítum lit. Nafnið Sigríður Schou er málað á bakhlið fjalarinnar, á milli stendur "SAL". Þar fyrir neðan er ártalið 1856 í smágerðum stöfum. Tveir krókar eru festir í bakhliðina og á þeim hangir hvítt snæri, líklega síðari tíma viðbót til þess að hengja fjölina upp. Sé fjölin borin saman við rúmfjalir sem skornar eru út af Birni Skúlasyni (f. 1784, d. 1872), er nokkuð víst að hann hefur skorið umrædda fjöl út. Sjá t.a.m. rúmfjalir sem varðveittar eru í Minjasafni Austurlands (1992-75; 1948-142; 1994-125). Samskonar fangamerki, jurtaskreyti og/eða leturgerð er á fjölunum, sem og höfundarmerking Bjarnar. Þá er rúmfjöl varðveitt í Þjóðminjasafni Íslands (Þjms. 1971-19) sem hefur nánast sömu útskornu áletrun og þessi og verulega áþekkt jurtaskreyti. Sú fjöl er einnig merkt númerinu 257, ártali og höfundarmerkingunni BSS. Björn var sonur hjónanna Skúla Sigfússonar (f. 1736, d. 1816) bónda í Brimnesi í Dvergasteinssókn og Svanhildar Sveinsdóttur (f. 1744, d. 1833) húsfreyju. Eiginkona hans var Guðrún Jónsdóttir (f. 1782, d. 1861). Börn þeirra voru Björn (f. 1805, d. 1870), Vilhelmína (f. 1806, d. 1843), Jón (f. 1809) og Skúli (f. 1809, d. 1862) Björnsbörn. Auk þeirra átti hann Stefán (f. 1818) með Þorbjörgu Sveinsdóttur (f. 1796, d. 1842). Björn bjó víða á fjörðum, s.s. í Loðmundarfirði, Seyðisfirði, Mjóafirði, Norðfirði og Borgarfirði eystra. Dvaldi hann oft stutt á hverjum stað. Síðast var hann kristfjármaður á Kóreksstöðum í Hjaltastaðarsókn, þar sem hann lést. Björn var mikill hagleiksmaður og smíðaði og skar út fjölda muna líkt og rúmfjalir og stokka. Einnig smíðaði hann langspil og spilaði á þau. Gefendur eru hjónin Sveinn Kjartansson (f. 1951) og Lára Pálsdóttir (f. 1952). Rúmfjölin komst í eigu þeirra við andlát móðurömmu Sveins, Jóhönnu Ólínu Schou Sigurðardóttur (f. 1906, d. 1981). Jóhanna Ólína var dóttir hjónanna Snjólaugar Sigurjónsdóttur (f. 1878, d. 1930) og Sigurðar Björnssonar (f. 1867, d. 1947). Snjólaug var ættuð frá Laxamýri í Aðaldal í S-Þingeyjarsýslu en foreldrar hennar voru Sigurjón Jóhannesson (f. 1833, d. 1918) bóndi þar og kona hans Snjólaug Guðrún Þorvaldsdóttir (f. 1839, d. 1912). Jóhanna Ólína var skírð í höfuðið á fóstru móður sinnar, Jóhönnu Ólínu Schou (f. 1823, d. 1905). Jóhanna Ólína eldri var vinnukona á Laxamýri á bernskuárum Snjólaugar. Þegar Snjólaug og Sigurður fluttu síðar til Reykjavíkur, fluttist Jóhanna Ólína með þeim hjónum. Þau voru skráð til heimilis að Laugavegi 27 árið 1901. Hún var hjá þeim þar til hún lést árið 1905, en nafna hennar fæddist ári síðar. Jóhanna Ólína var dóttir Sigríðar Jónsdóttur Schou (f. 1800, d. 1863) og Hermanns Severin Christian Schou (f. 1800, d. 1839). Sigríður var dóttir Kristínar Ófeigsdóttur (f. 1759, d. 1821) og Jóns Ófeigssonar (f. 1763, d. 1807) á Búlandsnesi. Árið 1807 drukknaði Jón ásamt systkinum Sigríðar þremur. Þær mæðgur bjuggu áfram á Búlandsnesi, en árið 1816 var Kristín þar skráð sem húskona og Sigríður, þá sextán ára, með henni. Sigríður giftist Hermanni 1820, sem hefur þá verið við verslun á Djúpavogi. Hermann var verslunarstjóri á Siglufirði 1824-1832. Þau Sigríður fluttu á Vopnafjörð 1833 og var Hermann verslunarstjóri þar upp frá því. Eftir andlát Hermanns 1839 var Sigríður húsmóðir og búandi í Leiðarhöfn í Hofssókn þar til hún lést 1863. Jóhanna Ólína virðist hafa dvalið með móður sinni fyrst um sinn. Árið 1850 lifði hún af handiðnum og var skráð til heimilis að Brennisteinshúsi í Húsavíkursókn. 1860 var hún aftur flutt til móður sinnar að Leiðarhöfn. Árið 1880 var hún komin að Laxamýri þar sem hún dvaldi þar til hún fluttist til Reykjavíkur. Jóhanna Ólína yngri hefur væntanlega eignast rúmfjölina í gegnum fóstru móður sinnar og nöfnu. Hvernig fjölin rataði í hennar eigu er óvíst. Mögulega hefur hún fengið hana frá presthjónum með þá upphafsstafi sem skornir eru í fjölina, en einnig gæti hún hafa fengið rúmfjölina frá móður sinni hverrar nafn er málað á bakhlið hennar.

Main information

Dating
1848
Object-related numbers
"Museumnumber b": 2023-56
Dimensions
111 x 24.5 x 1.3 cm Lengd: 111 Breidd: 24.5 Hæð: 1.3 cm
Record type
Collection
Undirskrá: Munasafn
Keywords
Keyword: Rúmfjöl
References
Gjallarhorn, 3(6). (1905, 17. febrúar), bls. 23. Sótt af: https://timarit.is/page/2268691 Ætt Sigurjóns á Laxamýri. (1981, 31. janúar). Þjóðviljinn, bls. 20-21. Sótt af: https://timarit.is/page/2875637 Einar Jónsson. (1965). Ættir Austfirðinga (4. bindi), bls. 780. Austfirðingafélagið í Reykjavík. Einar Jónsson. (1965). Ættir Austfirðinga (6. bindi), bls. 1209. Austfirðingafélagið í Reykjavík.