Go Back To Search
Do you know more?

Blæja

In preservation at
Skagafjörður Heritage Museum
Kyrtill frá Ólöfu Guðmundsdóttur frá Ási. Kyrtlinum fylgja faldur, slæða og spöng. Kyrtillinn er úr svörtu silkiefni með útsaumi um hálsmál, ermar og fald. Um er að ræða rauð og gulleit ber eða blóm og ljósgrænt laufamynstur. Stærðir kyrtilsins eru: Frá hálsmáli að framan og niður að faldi: 121 cm. Frá hálsmáli að aftan og niður að faldi: 143 cm (hann síkkar aðeins að aftan). Ermarnar eru 54 cm frá axlasaumi og að lengsta punkti (þær eru styttri í olnbogabótinni heldur en aftan við olnboga). 38 cm eru á milli ermasauma (þvert yfir axlirnar). Blúndan sem prýðir hálsmálið og ermarnar er 2 cm breið.  Faldurinn er 20 cm á breidd og 12 cm á hæð (frá flata og upp að krúnu), 34,5 cm alls frá ”tagli og að hala”. Spöngin er 5 cm þar sem hún er breiðust fremst og mjókkar í 2 cm til endanna. Á endum hanga bómullarspottar til að festa hana. 1 cm breiður blómabekkur/laufabekkur fylgir spönginni allan hringinn og sléttur málmur þar fyrir ofan. Blæjan er 136 cm á breidd og 145 cm á lengd. Hún er ekki ferhyrnd, heldur er hún með hornum efst (þar sem hún er fest við faldinn/um höfuð), og rúnuðum hornum neðst. Blúnda með blómamynstri fylgir kantinum, um 3,5 cm á breidd.   Kyrtillinn var afhentur af Sólveigu Ebbu Ólafsdóttur (kt. 270959-2029) þann 31. maí 2021 í Gilsstofu í Glaumbæ. Sólveig Ebba, barnabarn Ólafar Guðmundsdóttur, aflaði upplýsinga um kyrtilinn frá eftirlifandi börnum ömmu sinnar og afkomendum. G. Pétur Matthíasson, eitt barnabarn Ólafar, sendi eftirfarandi upplýsingar um kyrtilinn sem hann hafði eftir móður sinni, Kristínu Huldu Þórarinsdóttur, dóttur Ólafar og Þórarins: „Amma 11.3.1898-28.12.1985 saumaði búninginn veturinn 1918, hún átti hann og notaði en enginn annar segir mamma. Notaði hann við öll tækifæri svo sem skírnir og fermingar og þess háttar. Mamma sagði líka að þær systur, amma og tvíburarnir Lovísa og Kristbjörg hafi verið beðnar um að kom í búningunum og vera við messu í Sauðárkrókskirkju 17. júní 1944. Það hefur ekki verið gert neitt við búninginn telur mamma og amma sem sé eini notandinn en mamma veit ekki til þess að neinn hafi notaðan hann síðan amma gerði það.“ Búningurinn var fyrst í geymslu hjá Kristbjörgu Þórarinsdóttur (kölluð Bugga) og síðar Ólöfu Ævarsdóttur (dóttur Kristbjargar). Þar eftir var hann hjá Kristínu Þórarinsdóttur. Þaðan fór hann til Sólveigar Ebbu Ólafsdóttur í geymslu, í um eitt og hálft ár, þar til hann var afhentur Byggðasafninu. Sagan hans afa, Þórarins Jóhannssonar, (Sólveig Ebba tók niður eftirfarandi upplýsingar) Veturinn (1917-)1918 [(spurning hvort það var bara eftir áramótin þó hann talaði um veturinn 1918] var amma þín send til Akureyrar til að nema hannyrðir og orgelleik að sagt var en í raun var hún send þangað til að gleyma mér. Vinnukonusonurinn-tökubarnið-fóstursonurinn á Ríp þótti nú ekki æskilegt mannsefni fyrir stórbóndadótturina-heimasætuna í Ási. En hún amma þín hefur alltaf verið ákveðin, þessi elska, og aldrei látið neinn stjórna sér (og nú þurfti afi að þerra augun) og í staðinn þá skrifuðumst við á allan veturinn, komum bréfum á milli með því að Einar bróðir hennar sendi henni mín bréf og hún sendi mér bréf með því að stíla þau á Leifu vinkonu sína, sem var vinnukona á Ríp. Við sendum hvort öðru hárlokka sem enn eru til og eiga að fara í kisturnar með okkur (sem var gert) og þessi elska sendi mér fjóra víravirkis vestishnappa úr silfri sem tryggðarpant. Já hún Ólöf mín gleymdi mér ekki heldur notaði tímann til að sauma sér skautbúning sem brúðarklæði sem hún skartaði þegar við giftum okkur um vorið, 24. maí 1918 í Ási. Mat á kyrtlinum: Hildur (Guðrún Hildur Rosenkjær), hjá Annríki mat búninginn fyrir gefendur og sendi eftirfarandi tölvupóst þann 28. Janúar 2021 til gefenda: „Þegar ég skoðaði kyrtilinn sem saumaður er úr silki kom í ljós að hann er byrjaður að gliðna á saumum. Þess vegna tel ég að hann standi ekki undir mikilli notkun því ástand hans mun bara versna. Sjálf á ég kyrtil úr samskonar silki sem var illa slitinn þegar ég fékk hann en er nú alveg í henglum þó hann hafi ekki verið notaður. Þannig er að á 19. og fram á 20. öld fékk silki sérstaka meðferð bæði við litun og til þyngingar sem innihélt m.a. blý og tin sem gerir það að með tímanum brennur silkiþráðurinn upp. Það er mjög erfitt að gera nokkuð fyrir flíkurnar því eyðileggingin virðist halda áfram. En ég er ekki sérfróð á sviði varðveislu svo réttast væri að tala við forverði á Þjóðminjasafni Íslands um hvað best er að gera. Það má finna ýmsar greinar um þetta á netinu t.d.: https://en.wikipedia.org/wiki/Weighted_silk og https://chs.org/2014/07/the-heartbreak-that-is-weighted-silk/ „   Viðgerðir: Bugga (Kristbjörg Þórarinsdóttir) lét yfirfara höfuðbúnaðinn, gylla spöngina og gera nýja faldblæju fyrir hátíðina þegar búningur Sigurlaugar var gefinn safninu.

Main information

Material
Object-related numbers
Museumnumber a: BSk-5362 "Museumnumber b": 2021-8
Dimensions
143 x 0 cm Lengd: 143 cm
Place
Staður: Ás 1, 551-Sauðárkróki, Skagafjörður
Record type
Collection
Undirskrá: Almenn munaskrá
Keywords

Place of origin

65°41'48.8"N 19°26'31.1"W