Main information
Gender / Year of Submittee
Kona (1956)
Dating
Day sent: 04.12.2020
Object-related numbers
"Museumnumber b": 2020-3-78
Place
Núverandi sveitarfélag: Mosfellsbær, Mosfellsbær
Questions / Answers
Gerði fjölskylda þín laufabrauð á æskuárum þínum? Ef svo er, hverjir á heimilinu tóku þátt? Komu aðrir að laufabrauðsgerðinni en heimilisfólkið? Hverjir, ef svo er?
Já alltaf. Allar konur og börn toku þátt. Stundum vinkonur og vinir barna heimilisins.
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Stundum heima og stundum hjá móðursystir.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Held að þetta hafi verið hefð í mömmu frá Þingeyjarsveit.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Ja alveg eins.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Á ekki við.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Stundum förum við hjónin til systur minnar sem á stóra fjölsk. og gerum og skerum og steikjum laufabrauðið en annars kaupum við það tilbúið.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Hef tekið pásur stundum við gerð en kaupi þá tilbúin.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Nei ekki sérstakur dagur, bara dagur sem allir komast til að skera út. Nei laufabrauð er jólamatur.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
mín tilfinning, stendur í stað.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Ég kaupi bara tilbúið þessi jól, þar sem stórfjölsk ætlar að hlýða Víði og vera heima.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Konurnar í fjölsk. Hjá mér eru það í dag ég og systir mín, en aðallega hún.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Kaupum útflatt ósteikt. þegar það var ekki hægt, ...hm... já ég man þá daga þá var búið til deig og útflatt, mikil vinna.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Veit ekki.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Mamma mín bjó það til, held hún hafi bara notað venjulegt hvítt hveiti, eg hef aldrei búið til deig.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Við notum laufabrauðs skurðarhníf sem rúllar og svo hef ég oft notað skurðstofu skurðarhníf (no 11!)
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Ekki sem ég veit um.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Helst sker ég út laufa skurð annað hvort með laufaskurðrúllutækinu eða með því að brjóta kökunar saman eins og serviettu og skera þannig í. Mér finnst það megi allt.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Já hefðir talsvert, Annars kemur stundum "listamaður" upp í manni og ýmislegt gerist!
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Nei alls ekki bara láta sköpunarkraftinn ráða.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Þau hafa sömu skoðun og ég, láta sköpun ráða.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Mamma og móðursystur. Nei ekki kennt neinum.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Allir.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Pooyur með feiti og gafflar, svo eldhúsrúllublöð - þegar búið var að "finna það upp", undir til að þurrka upp fituna, var notuð diskaþurrkur í gamla daga sem hétu þá af einhverjum orsökum viskustykki!
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Nei.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Verð að viðurkenna að ég hef aldrei þurft að steikja svo ég veit ekki.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Fyrr þá var notað pottlok eða þar til smíðað úr tré platti með handfangi, en nú í seinni tíð ákv við systur að hætta þessu og leyfa kökunum að fá útrás.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Áður var alltaf til stór Machintosh dolla sem passaði svona feikna vel f laufabrauðið en svo var farið að nota plastdollur, núna nota eg pappírspoka, mér finnst það gera það að kökurnar halda stökkleika sínum (er stökkleiki orð?).
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Þeir sem skera eitthvað spez fá sinar kökur og svo er þessu bara dreift á minni.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
Ca 3 til 6 tíma.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Yfirleitt húsmóðir þess húss sem verið er í hverju sinni, Nei ekki kynjaskipting í þessu, bara fjölskyldan öll saman.
Laufabrauð er mest borðað um jólin, eins og allir þekkja, en hvenær er byrjað að smakka á því?
Strax þegar búið er að steikja, en svo er það borðað með hangikjöti á hátíðinni.
Með hverju þykir þér best að borða laufabrauð?
Mér finnst það best alveg eitt og sér, og get borðað það svona eins og ítalir borða biscotti, en annars með hangikjöti og meðlæti þess með smjöri.
Borðar þú, eða fólk sem þú þekkir, laufabrauð með einhverju sem talist gæti óhefðbundið meðlæti? Ef svo er, hvað er hér helst um að ræða?
Veit ekki.
Hvernig kökur þykja ykkur bestar? Nefnið hráefni o.fl.
Hefðbundnar hveitikökur, vel steikar.
Hvað endist þinn laufabrauðsskammtur lengi? Hvað er gert við afganginn frá jólunum?
Kemur fyrir að eitthvað verði eftir, þá borðað sem biscotti
Ritzkex með kaffi í snjóbyljum í janúar!
Hvenær og hvernig er afskurðarins neytt? Hvaða heiti þekkir þú á honum?
Afskurðurinn er borðaður strax eftir steikingu, hef stundum heyrt það kallað partar.
Kaupir þú tilbúið laufabrauð í búðum eða bakaríum? Frá hvaða aðila er besta brauðið að þínu mati?
Bæði, finnst þau öll jafngóð.
Hver er tilgangur þess að búa til laufabrauð, annar en hinn praktíski svo að segja? Hvaða þýðingu hefur þessi hefð fyrir þig?
Að fjölsk komi saman og geri eitthvað saman án þess að stara á sjónvarp eða tölvu eða síma.
Getur þú sagt frá laufabrauðsgerð? Þetta geta verið minningabrot, þín upplifun, hvort og með hvaða hætti hefðin hefur breyst, hvað er jákvætt, hvað er neikvætt eða annað sem kemur upp í hugann.
Alltaf góðar minningar, hefðir hafa ekki breyst. Bara gaman.
Já alltaf. Allar konur og börn toku þátt. Stundum vinkonur og vinir barna heimilisins.
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Stundum heima og stundum hjá móðursystir.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Held að þetta hafi verið hefð í mömmu frá Þingeyjarsveit.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Ja alveg eins.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Á ekki við.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Stundum förum við hjónin til systur minnar sem á stóra fjölsk. og gerum og skerum og steikjum laufabrauðið en annars kaupum við það tilbúið.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Hef tekið pásur stundum við gerð en kaupi þá tilbúin.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Nei ekki sérstakur dagur, bara dagur sem allir komast til að skera út. Nei laufabrauð er jólamatur.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
mín tilfinning, stendur í stað.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Ég kaupi bara tilbúið þessi jól, þar sem stórfjölsk ætlar að hlýða Víði og vera heima.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Konurnar í fjölsk. Hjá mér eru það í dag ég og systir mín, en aðallega hún.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Kaupum útflatt ósteikt. þegar það var ekki hægt, ...hm... já ég man þá daga þá var búið til deig og útflatt, mikil vinna.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Veit ekki.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Mamma mín bjó það til, held hún hafi bara notað venjulegt hvítt hveiti, eg hef aldrei búið til deig.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Við notum laufabrauðs skurðarhníf sem rúllar og svo hef ég oft notað skurðstofu skurðarhníf (no 11!)
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Ekki sem ég veit um.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Helst sker ég út laufa skurð annað hvort með laufaskurðrúllutækinu eða með því að brjóta kökunar saman eins og serviettu og skera þannig í. Mér finnst það megi allt.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Já hefðir talsvert, Annars kemur stundum "listamaður" upp í manni og ýmislegt gerist!
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Nei alls ekki bara láta sköpunarkraftinn ráða.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Þau hafa sömu skoðun og ég, láta sköpun ráða.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Mamma og móðursystur. Nei ekki kennt neinum.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Allir.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Pooyur með feiti og gafflar, svo eldhúsrúllublöð - þegar búið var að "finna það upp", undir til að þurrka upp fituna, var notuð diskaþurrkur í gamla daga sem hétu þá af einhverjum orsökum viskustykki!
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Nei.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Verð að viðurkenna að ég hef aldrei þurft að steikja svo ég veit ekki.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Fyrr þá var notað pottlok eða þar til smíðað úr tré platti með handfangi, en nú í seinni tíð ákv við systur að hætta þessu og leyfa kökunum að fá útrás.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Áður var alltaf til stór Machintosh dolla sem passaði svona feikna vel f laufabrauðið en svo var farið að nota plastdollur, núna nota eg pappírspoka, mér finnst það gera það að kökurnar halda stökkleika sínum (er stökkleiki orð?).
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Þeir sem skera eitthvað spez fá sinar kökur og svo er þessu bara dreift á minni.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
Ca 3 til 6 tíma.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Yfirleitt húsmóðir þess húss sem verið er í hverju sinni, Nei ekki kynjaskipting í þessu, bara fjölskyldan öll saman.
Laufabrauð er mest borðað um jólin, eins og allir þekkja, en hvenær er byrjað að smakka á því?
Strax þegar búið er að steikja, en svo er það borðað með hangikjöti á hátíðinni.
Með hverju þykir þér best að borða laufabrauð?
Mér finnst það best alveg eitt og sér, og get borðað það svona eins og ítalir borða biscotti, en annars með hangikjöti og meðlæti þess með smjöri.
Borðar þú, eða fólk sem þú þekkir, laufabrauð með einhverju sem talist gæti óhefðbundið meðlæti? Ef svo er, hvað er hér helst um að ræða?
Veit ekki.
Hvernig kökur þykja ykkur bestar? Nefnið hráefni o.fl.
Hefðbundnar hveitikökur, vel steikar.
Hvað endist þinn laufabrauðsskammtur lengi? Hvað er gert við afganginn frá jólunum?
Kemur fyrir að eitthvað verði eftir, þá borðað sem biscotti
Ritzkex með kaffi í snjóbyljum í janúar!
Hvenær og hvernig er afskurðarins neytt? Hvaða heiti þekkir þú á honum?
Afskurðurinn er borðaður strax eftir steikingu, hef stundum heyrt það kallað partar.
Kaupir þú tilbúið laufabrauð í búðum eða bakaríum? Frá hvaða aðila er besta brauðið að þínu mati?
Bæði, finnst þau öll jafngóð.
Hver er tilgangur þess að búa til laufabrauð, annar en hinn praktíski svo að segja? Hvaða þýðingu hefur þessi hefð fyrir þig?
Að fjölsk komi saman og geri eitthvað saman án þess að stara á sjónvarp eða tölvu eða síma.
Getur þú sagt frá laufabrauðsgerð? Þetta geta verið minningabrot, þín upplifun, hvort og með hvaða hætti hefðin hefur breyst, hvað er jákvætt, hvað er neikvætt eða annað sem kemur upp í hugann.
Alltaf góðar minningar, hefðir hafa ekki breyst. Bara gaman.
Questionnaire
Record type
Keywords