Main information
Gender / Year of Submittee
Karl (1946)
Dating
Day sent: 04.12.2020
Object-related numbers
"Museumnumber b": 2020-3-52
Place
Núverandi sveitarfélag: Kópavogsbær, Kópavogsbær
Questions / Answers
Gerði fjölskylda þín laufabrauð á æskuárum þínum? Ef svo er, hverjir á heimilinu tóku þátt? Komu aðrir að laufabrauðsgerðinni en heimilisfólkið? Hverjir, ef svo er?
Nei. Foreldrar mínir voru að sunnan og vestan og höfðu ekki þessa hefð. Ég man þó eftir því að laufabrauð hafi verið gert, en mest til að auka fjölbreytni og prófa...
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Sjá ofar.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Sjá ofar.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Sjá ofar.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Eiginkona mín er norðlensk í föðurætt. Hún er alin upp við þessa hefð. Við tókum hana upp strax fyrst jólin í búskap okkar. Um árabil höfum við haft sameiginlegan laufabrauðsdag, og þá koma börn og tengdabörn og barnabörn og heimilið er lagt undir laufabrauðsgerð heilan laugardag eða sunnudag snemma í desember. - Þetta hefur að vísu fallið niður á þessu ári, vegna farsóttarinnar.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Sjá ofar.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Sjá ofar.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Við hringjumst á í nóvember og veljum saman hentuga helgi fyrir þetta.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
Ég held að laufabrauð sé orðið miklu almennara en áður var. Meðal annars kaupa margir laufabrauð í verslun. Fyrir fjölskyldu okkar er þetta stærra viðfangsefni: samkoma allra kynslóða og samvinna um þetta. Síðan skipta menn bunkanum á milli heimilanna í fjölskyldunni.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Niðurstaða viðræðna varð sú að fella þetta alveg niður á þessu ári. En ætlunin er að taka þráðinn aftur upp á næsta ári.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Konurnar í fjölskyldunni.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Gerum allt sjálf.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Veit ekki um þetta: Konurnar sjá um þetta. Ég held að eiginkona mín (Sigrún Jóhannesdóttir) sendi ykkur svör sín.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Oftast er það eiginkonan og stjúpdóttir mín, en reyndar eru fleiri konur í fjölskyldunni komnar að þessu. Karlkynið er í útskurðinum.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Ýmist eru það hnífar eða sérstakar litlar laufabrauðsrullur. Við eigum safn af þessu til nota. Það er geymt á góðum stað yfir árið og notað um þessa sérstöku laufabrauðshelgi.
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Sum þeirra eru arfur úr fjölskyldu eiginkonunnar.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Ég sker helst upphafsstafi í nöfnum barnanna.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Þetta skiptir allt máli og verkar allt að einhverju leyti.
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Hlutlaust.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Tvær eða þrjár vinna við steikinguna, en öll hin, 7 - 8, við útskurðinn.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Lærðist smátt og smátt.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Sjá ofar. Já, börnin ekki síst.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Hella, pottur, hlemmar til að skera við, hnífar og skurðarrúllur, bakkar til að hafa undir.......
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Held ekki.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Æi, þetta veit eiginkonan.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Já, þetta fer allt eftir hefðbundnum kúnstarinnar reglum.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Við eigum málmílát og í þau er laufabrauðinu skipt á milli manna.
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Konurnar ráða því, eiginlega sem mest jafnt miðað við nefjafjölda.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
Fyrri daginn er deig undirbúið o.þ.h. Síðari daginn er setið að frá hádegi og fram að kvöldmatartíma.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Tvær-þrjár eiginkona, dóttir og dótturdætur.
Laufabrauð er mest borðað um jólin, eins og allir þekkja, en hvenær er byrjað að smakka á því?
Svolítið við og við í desember, aðallega þá afgangar og afskorningar.
Með hverju þykir þér best að borða laufabrauð?
Yfirleitt án nokkurs meðlætis, en oft með mat.
Borðar þú, eða fólk sem þú þekkir, laufabrauð með einhverju sem talist gæti óhefðbundið meðlæti? Ef svo er, hvað er hér helst um að ræða?
Sjá ofar.
Hvernig kökur þykja ykkur bestar? Nefnið hráefni o.fl.
Þessar hefðbundnu: piparkökur, vanillukökur, súkkulaðikökur.
Hvað endist þinn laufabrauðsskammtur lengi? Hvað er gert við afganginn frá jólunum?
Fram yfir nýár, notað á gamlárskvöld og þrettánda.
Hvenær og hvernig er afskurðarins neytt? Hvaða heiti þekkir þú á honum?
Fram eftir desember.
Kaupir þú tilbúið laufabrauð í búðum eða bakaríum? Frá hvaða aðila er besta brauðið að þínu mati?
Höfum ekki gert það til þessa.
Hver er tilgangur þess að búa til laufabrauð, annar en hinn praktíski svo að segja? Hvaða þýðingu hefur þessi hefð fyrir þig?
Samkoma stórfjölskyldunnar.
Getur þú sagt frá laufabrauðsgerð? Þetta geta verið minningabrot, þín upplifun, hvort og með hvaða hætti hefðin hefur breyst, hvað er jákvætt, hvað er neikvætt eða annað sem kemur upp í hugann.
Miklar umræður um alla skapaða hluti í hópnum við laufabrauðsgerðina. Einn helsti fjölskyldufundur ársins.
Nei. Foreldrar mínir voru að sunnan og vestan og höfðu ekki þessa hefð. Ég man þó eftir því að laufabrauð hafi verið gert, en mest til að auka fjölbreytni og prófa...
Fór laufabrauðsgerð sem þú tókst þátt í eingöngu fram á heimili þínu eða á fleiri stöðum? Hvaða stöðum?
Sjá ofar.
Hvar og hvernig kynntust foreldrar þínir þessari hefð? Nefndu einnig sveitarfélag og hvort það var í þéttbýli eða til sveita.
Sjá ofar.
Var laufabrauðið sem þú þekktir í æsku svipað því sem kallað er laufabrauð í dag? Ef ekki, gætir þú lýst brauðinu sem kallað var laufabrauð í þínu ungdæmi?
Sjá ofar.
Ef að þú komst ekki að gerð laufabrauðs í æsku en tókst þátt í henni seinna á ævinni, hvaðan og hvenær kom hún inn í líf þitt?
Eiginkona mín er norðlensk í föðurætt. Hún er alin upp við þessa hefð. Við tókum hana upp strax fyrst jólin í búskap okkar. Um árabil höfum við haft sameiginlegan laufabrauðsdag, og þá koma börn og tengdabörn og barnabörn og heimilið er lagt undir laufabrauðsgerð heilan laugardag eða sunnudag snemma í desember. - Þetta hefur að vísu fallið niður á þessu ári, vegna farsóttarinnar.
Býrð þú til laufabrauð í dag? Gerir þú það með fleiri en einum hópi, ef svo er? Hvaða hópum?
Sjá ofar.
Kemur þú að gerð laufabrauðs á hverju ári eða hefur þú hugsanlega tekið pásu um lengri eða skemmri tíma? Hvers vegna?
Sjá ofar.
Er sérstakur dagur og tími tekinn frá fyrir laufabrauðið? Hvernig er hann valinn? Er gert laufabrauð á öðrum tímum árs en fyrir jólin? Ef svo er, hvenær og við hvaða tækifæri?
Við hringjumst á í nóvember og veljum saman hentuga helgi fyrir þetta.
Hvaða hugmyndir hefur þú um útbreiðslu laufabrauðs í dag? Finnst þér að hún hafi farið vaxandi eða minnkandi á síðustu 20-30 árum eða stendur hún kannski í stað?
Ég held að laufabrauð sé orðið miklu almennara en áður var. Meðal annars kaupa margir laufabrauð í verslun. Fyrir fjölskyldu okkar er þetta stærra viðfangsefni: samkoma allra kynslóða og samvinna um þetta. Síðan skipta menn bunkanum á milli heimilanna í fjölskyldunni.
Hvaða áhrif hefur COVID-19 á laufabrauðsgerð þína? Koma vídeó-símtöl á netinu, eins og t.d. á Facebook, hugsanlega við sögu? Getur þú sagt frá þessu, ef svo er?
Niðurstaða viðræðna varð sú að fella þetta alveg niður á þessu ári. En ætlunin er að taka þráðinn aftur upp á næsta ári.
Eru einhverjir sem halda utan um daginn eða sjá til þess að nóg sé af öllum áhöldum og öðru sem til þarf? Hverjir, ef svo er?
Konurnar í fjölskyldunni.
Búið þið til deig sjálf eða kaupið þið það tilbúið og fletjið út? Kaupið þið útflattar kökur?
Gerum allt sjálf.
Hvaða korntegundir eða hugsanlega blöndu af þeim notið þið í deigið? Hvaða önnur hráefni eru notuð?
Veit ekki um þetta: Konurnar sjá um þetta. Ég held að eiginkona mín (Sigrún Jóhannesdóttir) sendi ykkur svör sín.
Hverjir búa til deigið? Þekkist kynja- eða verkaskipting við að hnoða og fletja deigið? Segðu frá því, ef svo er.
Oftast er það eiginkonan og stjúpdóttir mín, en reyndar eru fleiri konur í fjölskyldunni komnar að þessu. Karlkynið er í útskurðinum.
Hvaða áhöld og annan útbúnað notar þú við laufabrauðsskurðinn? Segðu frá því og hvaða hlutverki þau gegna.
Ýmist eru það hnífar eða sérstakar litlar laufabrauðsrullur. Við eigum safn af þessu til nota. Það er geymt á góðum stað yfir árið og notað um þessa sérstöku laufabrauðshelgi.
Eiga eldri áhöldin sér sögu? Hafa einhver þeirra t.d. erfst á milli kynslóða? Hvaða áhöld, ef svo er? Hver átti þau fyrst?
Sum þeirra eru arfur úr fjölskyldu eiginkonunnar.
Hvaða munstur skerð þú helst út? Ber útskurðurinn eða munstrin sem þú notar einhver heiti? Hvaða heiti? Er eitthvað sem þér finnst að eigi ekki að skera út í laufabrauð? Hvað og hvers vegna, ef svo er?
Ég sker helst upphafsstafi í nöfnum barnanna.
Hvað ræður því helst hvað þú skerð út? Skipta hefðir máli í þessu sambandi eða hvaðan færð þú hugmyndirnar? Vilt þú nostra við útskurðinn, gera flókin mynstur eða vera fljótur vegna þess að það eru margar kökur sem þarf að skera út?
Þetta skiptir allt máli og verkar allt að einhverju leyti.
Er eitthvað sem þér finnst skemmtilegra eða leiðinlegra að skera út en annað? Hvað, ef svo er? Eða er þetta kannski alveg hlutlaust?
Hlutlaust.
Hvað skera aðrir út í þínum hópi? Er það á einhvern hátt frábrugðið því sem þú gerir?
Tvær eða þrjár vinna við steikinguna, en öll hin, 7 - 8, við útskurðinn.
Hver kenndi þér að skera út? Hefur þú kennt einhverjum útskurð? Hverjum?
Lærðist smátt og smátt.
Hverjir sjá um að skera út? Geta allir tekið þátt, börn líka?
Sjá ofar. Já, börnin ekki síst.
Hvaða áhöld og annað sem til þarf er notað við steikinguna? Segðu frá þeim og hvaða hlutverki þau gegna.
Hella, pottur, hlemmar til að skera við, hnífar og skurðarrúllur, bakkar til að hafa undir.......
Hafa orðið einhverjar breytingar á því hvaða útbúnaður er notaður? Hvaða breytingar, ef svo er?
Held ekki.
Upp úr hverju er brauðið steikt og hve lengi? Hvað eru búnar til margar kökur? Er afskurðurinn steiktur?
Æi, þetta veit eiginkonan.
Er laufabrauðið pressað eftir að búið er að steikja það? Með hverju er pressað? Ef að það er ekki pressað, hvað er gert við brauðið þegar það kemur upp úr pottinum?
Já, þetta fer allt eftir hefðbundnum kúnstarinnar reglum.
Segðu frá því hvernig brauðinu er pakkað inn og gengið frá því til geymslu.
Við eigum málmílát og í þau er laufabrauðinu skipt á milli manna.
Eftir hvaða reglum er laufabrauðinu skipt á milli fólks? Hvað fá menn venjulega margar kökur í sinn hlut?
Konurnar ráða því, eiginlega sem mest jafnt miðað við nefjafjölda.
Hvað tekur vinnan við laufabrauðið langan tíma, frá upphafi til enda?
Fyrri daginn er deig undirbúið o.þ.h. Síðari daginn er setið að frá hádegi og fram að kvöldmatartíma.
Hverjir sjá um að steikja og ganga frá kökunum? Er kynja- eða verkaskipting við þetta? Getur þú sagt frá því?
Tvær-þrjár eiginkona, dóttir og dótturdætur.
Laufabrauð er mest borðað um jólin, eins og allir þekkja, en hvenær er byrjað að smakka á því?
Svolítið við og við í desember, aðallega þá afgangar og afskorningar.
Með hverju þykir þér best að borða laufabrauð?
Yfirleitt án nokkurs meðlætis, en oft með mat.
Borðar þú, eða fólk sem þú þekkir, laufabrauð með einhverju sem talist gæti óhefðbundið meðlæti? Ef svo er, hvað er hér helst um að ræða?
Sjá ofar.
Hvernig kökur þykja ykkur bestar? Nefnið hráefni o.fl.
Þessar hefðbundnu: piparkökur, vanillukökur, súkkulaðikökur.
Hvað endist þinn laufabrauðsskammtur lengi? Hvað er gert við afganginn frá jólunum?
Fram yfir nýár, notað á gamlárskvöld og þrettánda.
Hvenær og hvernig er afskurðarins neytt? Hvaða heiti þekkir þú á honum?
Fram eftir desember.
Kaupir þú tilbúið laufabrauð í búðum eða bakaríum? Frá hvaða aðila er besta brauðið að þínu mati?
Höfum ekki gert það til þessa.
Hver er tilgangur þess að búa til laufabrauð, annar en hinn praktíski svo að segja? Hvaða þýðingu hefur þessi hefð fyrir þig?
Samkoma stórfjölskyldunnar.
Getur þú sagt frá laufabrauðsgerð? Þetta geta verið minningabrot, þín upplifun, hvort og með hvaða hætti hefðin hefur breyst, hvað er jákvætt, hvað er neikvætt eða annað sem kemur upp í hugann.
Miklar umræður um alla skapaða hluti í hópnum við laufabrauðsgerðina. Einn helsti fjölskyldufundur ársins.
Questionnaire
Record type
Keywords