Göngustafur
1937
In preservation at
Skagafjörður Heritage Museum
Göngustafur úr tré (svartmálaður), með haldi úr hvítri rostungstönn. Lengd stafs er 86 cm, lengd handfangs er 12,4 cm. Það er dálítið lófalaga og íbjúgt. Á handfanginu er útskorin hestmynd. Haldið er dálítið sprungið á „bakhliðinni" og framan á því eru stafirnir „JP". Á gylltum málmhólknum, sem er utan um efsta hluta stafsins, stendur: „Jón Pétursson 1867 3. júlí 1937. Frá dætrunum fimm og sonunum sjö". Aftan á handfangi stendur „1937" og „RJ" en Ríkharður Jónsson skar í handfangið.
Stafurinn var upphaflega í eigu Jóns Péturssonar (1867-1946) bónda á Nautabúi. Stafinn fékk Jón á sjötugsafmælinu. Hestmyndin er af glæsihestinum og gæðingnum Stíganda sem ógleymanlegur öllum sem höfðu orðið á vegi hans. Stígandi var undan grárri hryssu á Hofsstöðum, árið 1911. Hann var taminn fimm vetra og var rólegur fyrsta árið en sjö vetra gamall var hann orðinn svo viljugur að hann var aðeins fyrir fullvana reiðmenn. Hann var sjálfráður en þegar „saman fór vilji hans og húsbóndans lagði hann fram meiri kosti en flestir hestar samtíða“ (Stígandi (1995), bls. 163). Um Stíganda orti Jón:
Úr Stíganda togar taum
tökum handar læstum,
er á landi og í straum,
óstöðvandi næstum.
Tölt og brokkið tekur nett
trauðla í vatni sekkur.
Skeiðar bæði skarpt og létt
skilar þegar stekkur.
Pálmi Jónsson var fæddur á Nautabúi í Skagafirði og kenndi sig gjarnan við þann bæ. Hann hafði Stíganda um tíma hjá sér í Reykjavík og keppti á honum á skeiðkappreiðum hestamannafélagsins Fák. Um Stíganda orti Pálmi:
Þegar Gráni gljána flaug
gleðin leysti dróma -
ég var sæll frá innstu taug
út í fingurgóma.
Stígandi var felldur 21. vetra gamall á Skiphóli og heygður þar. Skiphóll er skammt fyrir norðan Vindheimamela. Hestamannafélagið Stígandi sem stofnað var árið 1945 er nefnt eftir þessum eftirminnilega hvíta hesti og hófatökin hans. Flestir Skagfirðingar, sem einu sinni höfðu séð hann, geymdu hann í minni sínu löngu eftir að hann var felldur.
Main information
Dating
1937
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: BSk-1882
"Museumnumber b": 1996-2
Dimensions
86 x 12.4 cm
Lengd: 86 Breidd: 12.4 cm
Place
Staður: Nautabú, 551-Sauðárkróki, Skagafjörður
Exhibition text
Göngustafur Jóns Péturssonar bónda Nautabúi og Eyhildarholti. Á stafinn er letrað nafn Jóns og 1867 3. júlí 1937. Frá dætrunum fimm og sonunum sjö á sjötugsafmælinu. Aftan á handfangi er ártalið 1937 og RJ, sem eru upphafsstafir listamannsins Ríkharðs Jónssonar sem greipti gæðinginn Stíganda á listilegan hátt í rostungstönn.
Stafinn varðveitti Pálmi sonur Jóns, sem sat Stíganda oft á kappreiðum í Reykjavík á árunum 1922-1931 og sýndi hann á Alþingishátíðinni á Þingvöllum árið 1930. Pálmi hafði látið í ljós þá ósk að stafurinn yrði varðveittur í Skagafirði eftir sinn dag og var sú ósk uppfyllt er Elín Pálmadóttir, Ágústa Júlíusdóttir og Sólveig Pétursdóttir afhentu Byggðasafni Skagfirðinga stafinn til varðveislu árið 1996.
Record type
Collection
Undirskrá: Almenn munaskrá
Keywords
Keyword: Göngustafur
Place of origin
65°27'31.4"N 19°22'4.9"W