Go Back To Search
Do you know more?

Blæja

1907 - 1909
In preservation at
Skagafjörður Heritage Museum
Skautbúningur Bjargar Sigríðar Önnu Eiríksdóttur.   Björg Sigríður Anna Eiríksdóttir (f. 30. júní 1865, d. á Sauðárkróki 31. júlí 1928) frá Skógargerði í Suðurþingi, sem átti búninginn, var húsfreyja á Sauðárkróki frá 1891-1928 (á Sauðárkróki bjó hún m.a. í húsi því sem nú er kallað Gilsstofa og er eitt varðveittra safnhúsa í Skagafirði). Mikill kvenskörungur og framakona m.a. í Sambandi Skagfirskra kvenna. Maður hennar var Kristján Gíslason kaupmaður á Sauðárkróki (15. júní 1863 - 3. apríl 1954). Gefandi búningsins og alls sem honum fylgir er Björg Kofoed Hansen, barnabarn hennar.     a) Treyjan er úr svörtu klæði, lengd 39 cm, brjóstmál 89 cm, ermalengd 56 cm. Boðungar og líningar úr svörtu flaueli, útsaumaðir með gulu og gylltu eikarlaufsmynstri að fyrirmynd Sigurðar Guðmundssonar málara frá Hellulandi. Saumaður með balderíngu og aftursting og eru litlar pallíettur notaðar með til skrauts. Listilega vel gert. Á ermum og í hálsmáli eru hvítar ,,plíseraðar" líningar að því er virðist úr næloni og sennilega nýlega settar á.   b) Samfellan er úr svörtu klæði. Sídd 113 cm. Mittismál um 80 cm. Neðst er svört flauelsbrydding og ofan við 24 cm útsaumaður mynsturbekkur með gulu eikarblaðsmynstri saumað með mislöngu spori af mikilli kunnáttu. Bæði treyja og samfella eru glæsilegar flíkur, sem Steinunn Thorsteinsson (merkt STh) saumaði á árunum 1907 - 1909 fyrir Björgu. Samfellan er fóðruð með svörtu silkifóðri en treyjan með ljósrauðum líndúk - léreft.   c) Spöngin er gyllt úr silfri, merkt B.E og stimplað með tveimur stimplum þeim sömu EM, sem var Erlendur Magnússon (1848-1909) gullsmiður frá Bollastöðum í Hraungerðishreppi, en hann smíðaði og steypti mikið af nælum og beltisstokkum eftir mótum af gripum á þjóðminjasafninu. Þvermál er 16 cm, mest hæð 4,1 cm. Munstur er á allri neðri brún spangarinnar og lykkja á sitt hvorum enda til að binda á bönd.   d) Stokkabelti, steyptir 18 stokkar eru í beltinu og einn fylgir aukalega. Hver stokkur er 6,6 x 3,3 cm nema endastokkurinn á sprota og skildi 140 cm. Skjöldurinn er kringlóttur, 5,7 cm í þvermál með krók að aftan. Mynstrið er vængjaður maður með kórónu og laufskrauti í kring og sníðilegar brúnir. Á stokknum eru sitjandi mannverur, karlar, og sitt til hvorrar handar tvær meyjar og laufskraut. Sex grænir og tveir hálfir grænir hringar eru á samskeytum beltis og sprota. Allt er beltið hið glæsilegasta. Á skildinum er stimpill með: ERLENDUR og sami stimpill og er á endastokk sprotans. Erlendur þessi er hinn sami og smíðaði spöngina og er mynstrið vafalaust eftirgerð minja sem þjóðminjasafn Íslands varðveitir.   e) Faldur - krókurinn er fóðraður með hvítu lérefti mesta lengd um 28 cm. Utan um hann er saumuð silki ,,húfa" sem fellur alveg að honum og á hana er blæjan fest og slaufa úr silki, en einnig fylgir aukaslaufa úr hvítu silki. Áfast faldi er hárkambur úr brúnu plasti til að festa faldinn á hárið. Höfuðbúnaðurinn er saumaður í Reykjavík 1944.   f) Blæjan (slörið) úr hvítu fíngerðu efni með rósamynstri.,136 cm að lengd og er hún saumuð á faldinn, hún er keypt á Spáni fyrir 1950.    g) Næla úr silfri, gyllt plata 5,9 cm í þvermál með víravirkisskrauti. Alltaf notuð við búninginn. Gefandi segir næluna sennilega smíðaða af Höskuldi Árnasyni gullsmiði í Skagafirði. Á nælunni eru tveir stimplar: H.A. og 830 sem þýðir 830 silfur. Hólmfríður Jónsdóttir tengdadóttir Bjargar Eiríksdóttur og móðir gefanda átti næluna. Sennilega frá því eftir 1920.   h) Brjóstið er hvítt stífað efni með hvítum blúndurenningi, ekki upprunalegt.   Björg Kofoed Hansen notaði búninginn oft í veislum og við móttöku erlendra þjóðhöfðingja, en maður hennar Agnar Kofoed Hansen var lögreglustjóri og flugmálastjóri í Reykjavík. Búningurinn hefur farið víða og margar merkar konur klæðst honum, nokkrar fjallkonur í Reykjavík hafa skartað þessum búningi t.d. leikkonurnar Bryndís Pétursdóttir (1928-2020) og Guðrún Ásmundsdóttir (1938- ). Guðrún Guðmundsdóttir fegurðardrottning fékk hann lánaðan til Long Beach í Kalíforníu á alheimsfegurðarsamkeppi. Halldóra Eldjárn (1923-2008) skartaði einnig þessum búningi þegar maður hennar, Kristján Eldjárn (1916-1982), var settur í embætti forseta Íslands árið 1968.

Main information

Dating
1907 - 1909
Material
Object-related numbers
Museumnumber a: BSk-4182 "Museumnumber b": 2006-2
Place
Núverandi sveitarfélag: Skagafjörður, Skagafjörður
Record type
Collection
Undirskrá: Almenn munaskrá
Keywords
Keyword: Blæja
Keyword: Belti, + hlutv.
Keyword: Brjóstnæla
Keyword: Fatnaður
Keyword: Næla - Hring
Keyword: Pils
Keyword: Skautslör
Keyword: Skautafaldur
Keyword: Skautbúningspils
Keyword: Skautbúningur
Keyword: Skautslæða
Keyword: Skauttreyja
Keyword: Skrautnæla
Keyword: Spöng, skráð e. hlutv.
Keyword: Stokkabelti
Keyword: Treyja
Keyword: Undirpils
Keyword: Víravirki, af klæðnaði